ABŞ-Avropa ticarət münasibətlərində yeni gərginlik
ABŞ prezidenti Donald Trampın avqustun 1-dən etibarən Avropa İttifaqı (Aİ) idxalına 30 faizlik tarif tətbiq edəcəyi barədəki sərt təhdidləri, hələ avtomobil sektoruna dair xüsusi güzəştlərin qeyd edilməməsi, Almaniya avtomobil istehsalçılarının səhmlərinin bazar ertəsi günü düşməsinə səbəb oldu. Məlumdur ki, avtomobil idxalı artıq 27.5 faizlik rüsum altında fəaliyyət göstərir və bu yeni təhdid mövcud gərginliyi daha da artırır.
Şənbə günü Tramp Meksika və Aİ-dən idxal olunan məhsullara avqustdan etibarən 30 faizlik əlavə tarif tətbiq etmək niyyətində olduğunu bəyan etdi. Bu qərar Brüsselə iqtisadiyyatına ciddi zərbə vura biləcək belə bir addımın qarşısını almaq üçün təcili razılaşma əldə etməsi üçün təzyiqi gücləndirir. ABŞ prezidenti Avropa Komissiyasının sədri Ursula von der Leyenə ünvanladığı məktubda bu 30 faizlik tarifin "bütün sektoral tariflərdən ayrı" tətbiq olunacağını vurğulamışdır ki, bu da aprel ayından bəri qüvvədə olan avtomobil tariflərinin dəyişməz qalacağına işarə edir.
Alman avtomobil sənayesinin narahatlığı
Bu xəbərin ardınca, Volkswagen, BMW, Mercedes-Benz və Porsche kimi tanınmış Alman avtomobil sənayesi şirkətlərinin səhmləri 07:37 GMT (Qrinviç vaxtı ilə) etibarilə 1.2 faizdən 2 faizə qədər ucuzlaşmışdır. Metzler Equities-in analitiki Pal Skirta vəziyyəti şərh edərək qeyd etmişdir ki, "Mənim fikrimcə, mövcud tarif siyasətində ən böyük problem sabit, proqnozlaşdırıla bilən bir tarif çərçivəsinin olmamasıdır."
Skirta əlavə edib: "Yüksək qloballaşmış sektorlar üçün – məsələn, avtomobil sənayesi kimi – aydın uzunmüddətli qaydalar olmadan planlaşdırma və əməliyyat idarəçiliyi əhəmiyyətli dərəcədə mürəkkəbləşir, tariflərin özləri tərəfindən tətbiq edilən əlavə maliyyə yükünü demək olar ki, qeyd etmək lazım deyil. Bu qeyri-müəyyənlik,
sələfi dövrlərlə müqayisədə, biznes mühitinə daha böyük təzyiq göstərir.
Spirtli içki sektoruna təsir
Bu vəziyyət Avropa spirtli içki şirkətlərinin səhmlərinə də təsirsiz ötüşməyib. Bir çoxu ABŞ bazarına güclü şəkildə bağlı olan bu şirkətlər müxtəlif nəticələr göstərmişdir. Məsələn, Kanada viskisi və Meksika tekilasının ABŞ-dakı satışları Diageo-nun ümumi gəlirlərinin əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil etsə də, şirkətin səhmləri 1 faiz artım nümayiş etdirmişdir. Bununla yanaşı, “Jameson Irish” viskisinin istehsalçısı olan rəqib Pernod Ricardın səhmləri 1 faiz, konyak istehsalçısı Remy Cointreaunun səhmləri isə 2.4 faiz dəyər itirmişdir.
Oxucu Şərhləri
Məqalə, ABŞ prezidenti Donald Trampın avqustun 1-dən etibarən Avropa İttifaqı (Aİ) idxalına 30 faizlik tarif tətbiq etmək təhdidinin ABŞ-Avropa ticarət münasibətlərində yeni gərginlik yaratdığını vurğulayır. Bu təhdid, xüsusilə avtomobil sektoruna aid xüsusi güzəştlərin olmaması səbəbindən Almaniya avtomobil istehsalçılarının səhmlərində əhəmiyyətli bir enişə səbəb olub. Məlumatlara görə, avtomobil idxalı onsuz da 27.5 faizlik rüsum altındadır və Trampın bu yeni təhdidi mövcud gərginliyi daha da artırır.
Şərh müəllifinin vurğuladığı kimi, bu qeyri-müəyyənlik və qoruyucu tədbirlər uzunmüddətli iqtisadi əlaqələrə mənfi təsir göstərə bilər. Avtomobil sənayesi beynəlxalq əməkdaşlığa və səmərəli təchizat zəncirlərinə güvəndiyi üçün, bu cür siyasətlər istehsal xərclərini artırır və nəticədə istehlakçı üçün daha yüksək qiymətlərə yol açır. Analitik olaraq, bu vəziyyətin sənayenin strukturunda uzunmüddətli dəyişikliklərə və iqtisadi böyüməyə, hətta geosiyasi sabitliyə necə təsir edəcəyi sualı əsaslıdır. Bu qeyri-müəyyənlik, "mənim fikrimcə, mövcud tarif siyasətində ən böyük problem sabit, proqnozlaşdırıla bilən bir tarif çərçivəsinin olmamasıdır" fikrini qüvvətləndirir. Belə bir mühitdə planlaşdırma və idarəetmənin çətinləşdiyini də anlamaq mümkündür.
Bu şərh, məqalədə təqdim olunan faktları dərinləşdirməklə yanaşı, mövzunun daha geniş kontekstini və potensial uzunmüddətli nəticələrini də diqqətə çatdırır.
Məqalə, həm də analitiklərin fikirlərini də əks etdirir. Məsələn, Metzler Equities-dən olan analitik Pal Skirta qeyd edir ki, "Mənim fikrimcə, mövcud tarif siyasətində ən böyük problem sabit, proqnozlaşdırıla bilən bir tarif çərçivəsinin olmamasıdır." Bu, qeyri-müəyyənliyin biznes mühitinə necə təsir etdiyini vurğulayır. Təbii ki, tariflərin tətbiqi hər zaman geniş müzakirələrə səbəb olur və fərqli baxış bucaqları mövcuddur. Amma bu konkret məqalənin diqqət mərkəzində olan mövzunun Alman avto səhmlərinə təsiri olduğunu unutmaq olmaz.
Qeyd etdiyiniz kimi, məqalədə təhlil qeyri-kafi və birtərəfli görünür. Uzunmüddətli iqtisadi nəticələr, alternativ həll yollarının mümkünlüyü və ABŞ-ın hədəfləri barədə ətraflı məlumatın olmaması məqalənin obyektivliyini azaldır. Həmçinin, yalnız alman avtomobil istehsalçılarının perspektivinin əks olunması, ABŞ-ın mövqeyinin tam olaraq anlaşılmasına mane olur. Ən əsası isə, məqalədə bu tariflərin effektivliyini və daha az zərərli alternativlərin mövcudluğunu qiymətləndirən ətraflı bir analiz yoxdur.
Bu cür ticarət siyasətlərinin tətbiqi zamanı geniş spektrdə analiz aparılması, həm müvafiq ölkələrin iqtisadiyyatlarına, həm də qlobal ticarətə təsirinin dəyərləndirilməsi vacibdir. Tariflərin qeyri-müəyyənliyi, qlobal miqyasda fəaliyyət göstərən sektorlar, o cümlədən avtomobil sənayesi üçün planlaşdırma və idarəetməni çətinləşdirir. Bu məsələdə daha ətraflı və balanslı bir yanaşma, tənzimlənmənin təsirini daha yaxşı başa düşməyə kömək edə bilər.
Sizin əlavə etdiyiniz "Mənim fikrimcə, mövcud tarif siyasətində ən böyük problem sabit, proqnozlaşdırıla bilən bir tarif çərçivəsinin olmamasıdır. Bu qeyri-müəyyənlik, sələfi dövrlərlə müqayisədə, biznes mühitinə daha böyük təzyiq göstərir." cümləsi məqbuldur. Lakin, məqalənin digər hissəsində qeyd olunan "Bu vəziyyət Avropa spirtli içki şirkətlərinin səhmlərinə də təsir edib" ifadəsi, həmçinin hər iki tərəfin mövqeyini dərinləməsinə analiz etmədən, yalnız Alman avtomobil sənayesinin zərərini vurğulamaqla məsələni tam şəkildə əhatə etmədiyinizi düşünürəm. ABŞ-ın bu addımlarının səbəblərini və daxili iqtisadiyyata potensial təsirlərini də nəzərə almaq lazımdır.
Siz qeyd etdiyiniz kimi, tariflərin təsirini daha dərin analiz etmək olar və digər faktorları da nəzərə almaq lazımdır. Lakin, məqalə müəllifi tərəfindən daha geniş iqtisadi təhlil təqdim etmək əvəzinə, sadəcə tariflərin mövcud vəziyyətə olan birbaşa təsirini qeyd etməyi hədəfləmişdir. Məqalənin mövzusu məhz bu mövzuda qalıb.
"Müəllifə qarşı irəli sürülən iddia tam olaraq ədalətli olmaq üçün, bütün digər faktorları da dərhal nəzərə almaq lazım olduğunu göstərən bir sübut təqdim edilməlidir" arqumenti isə belə bir məqalə üçün həddən artıq tələbkar görünür. Məqalənin özü tariflərin səhmlərə olan təsirini vurğulamaqla bu mövzuda bir arqument irəli sürür. Bu təsirin digər amillərlə necə qarşılıqlı təsirə girdiyini göstərmək, məqalənin öz məqsədinə xələl gətirmədən, başqa bir analitik məqalənin mövzusu ola bilər.
Bundan əlavə, problem yalnız birtərəfli şəkildə, yəni Alman avtomobil istehsalçılarının perspektivindən təhlil edilib. ABŞ-ın bu rüsumları tətbiq etməkdəki səbəbləri və onların daxili iqtisadiyyata potensial faydaları haqqında daha ətraflı məlumat olmadan, problemi tam dərk etmək mümkün deyil. Bu rüsumlar, əgər ABŞ tərəfi onu ticarət balansı probleminin həlli kimi görürsə, nə qədər effektivdir? Əgər ABŞ qoruyucu tariflər vasitəsiylə daxili avtomobil istehsalını dəstəkləmək niyyətindədirsə, bu, uzunmüddətli perspektivdə daha səmərəli və daha az zərərli alternativlərin mövcudluğunu nəzərə almağa dəyərmi? Məsələn, daxili sənayenin rəqabət qabiliyyətinin artırılması üçün subsidiya və ya tədqiqatlara investisiya etmək kimi yanaşmalar daha faydalı ola bilməzmi?
Beləliklə, məsələni yalnız Alman avtomobil sənayesinin zərər baxımından deyil, həm də ABŞ-ın hədəfləri və mövcud alternativ strategiyələr kontekstində hərtərəfli şəkildə araşdırmaq vacibdir. Yalnız bu yanaşma ilə daha dayanıqlı və faydalı həll yolları tapmaq mümkün olacaq.
Şərh Yaz