Gündəm 17.07.2025

Trampın planı İsraili qane etmədi: Region alovlanma astanasında

Trampın planı İsraili qane etmədi: Region alovlanma astanasında

Suriya ordusu və Dürzi milislər arasında dördüncü gününə qədəm qoymadan sona çatan toqquşmalar regionu böhran astanasına gətirdi. Təxminən 900 Suriya Təhlükəsizlik Qüvvələri və ordu mənsubunun həlak olduğu bu qarşıdurmalara İsrailin hava zərbələri də əlavə olundu.

Tel-Əvivin Müdafiə Nazirliyini və Prezident Sarayını vurması regionu müharibənin eşiyinə sürüklədi. Türkiyə və ABŞ-ın vasitəçilik səylərindən sonra Şaraa hökuməti geri addım atdı.

Əhməd əl-Şaraa hökuməti Dürzi şeyxləri ilə razılıq əldə edildiyini və hökumət qüvvələrinin toqquşmaların mərkəzi olan Süveyda şəhərindən çıxarıldığını bəyan etdi.

İsrail isə cənubi regionu "silahsız zona" etmək istədiklərini bildirərək bölgəyə əsgər göndərdiyini açıqladı və Dürzilərin də müdafiə altında olduğunu vurğuladı.

Hər kəsin ağlındakı əsas sual isə budur: ABŞ-ın yeni Orta Şərq layihəsi bu hücumlarla dayandırıldımı?

Trampın Planı Tel-Əvivə Uyğun Gəlmədi

ABŞ prezidenti Donald Trampın administrasiyası İsrail və Orta Şərq ölkələri arasındakı dostluq müqaviləsi olan İbrahim Razılaşmalarını Misir, Oman və Şaraa idarəçiliyindəki Dəməşq kimi ölkələri də əhatə edərək genişləndirməyi planlaşdırırdı.

İsrail və Orta Şərq ölkələrini ticarət tərəfdaşı edərək "yeni bir Orta Şərq" qurmağı hədəfləyən Tramp administrasiyası bu mövzuda Türkiyə ilə də mühüm sazişlər imzaladı.

Lakin Qüdsün regiondakı təcavüzkar mövqeyi, Trampın "yeni Orta Şərq" planını təhdid edir.

Müharibənin Eşiyindən Dönüş

Şaraa "müharibədən qorxmuruq, lakin xalqımızı düşünməliyik" deyə bildirdi. O, İsrailin "rejim dəyişikliyindən bəri ölkəni bölmək istədiyini" qeyd edərək, hava zərbələrini qınadı.

Şaraa, xüsusilə "Türkiyə, ABŞ və Ərəb ölkələrinin" Tel-Əviv ilə mümkün bir müharibənin qarşısını aldığını vurğuladı.

Türkiyənin xarici işlər naziri Hakan Fidan da Qüdsün hücumlarını "İsrailin pozmadığı insan haqqı yoxdur" sözləri ilə şərh etdi.

ABŞ dövlət katibi Rubio isə İsrail hücumlarının "bir yanlış anlaşılma nəticəsində" baş verdiyini söylədi. Rubio, "bu ölkədəki vəziyyətə son qoyacaq addımlar atdıqlarını" bildirdi.

İndi Nə Olacaq?

Şaraa hökuməti Tel-Əviv ilə müharibə etmək istəmədiyini açıq şəkildə ifadə etdi. Şaraa, "Ölkənin təhlükəsizliyini qorumaq üçün toqquşmaların içinə çəkilməməyi üstün tutduq" dedi.

Lakin İsrail tam olaraq təmin olunmayıb. Quru əməliyyatına hazır olduqlarını bildirən Tel-Əvivin Müdafiə Naziri, işğal etdikləri bölgələrə əlavə əsgərlər göndərdiklərini ifadə etdi.

Tel-Əvivin ölkənin cənubunu öz nəzarəti altında saxlamaq istədiyi bildirilir. Buna qarşılıq Türkiyə və Şaraa hökuməti də Suriya sərhədlərini qorumaq istədiyi kimi, ölkədəki yeganə silahlı qüvvənin Suriya Ordusu olmasını tələb edir.

Qüdsün Dürzi milisləri dəstəkləməsi bu istəyin qarşısını alır. Bu ölkədə silahlı təşkilat olaraq fəaliyyət göstərən Dürzi milislərin çətir quruluşu Süveyda Hərbi Şurası, Suriyanın şərqindəki Demokratik Qüvvələr və qərbindəki Əsəd yanlısı Sahil Qalxanı Briqadası kimi silahlı təşkilatlara siyasi dəstək verir. Məqalə sələfi qruplardan bəhs etməsə də, regionda aktivdirlər və kontekstə uyğundur. Sələfi qruplar Dürzilər və digər qüvvələr arasında xaosda rol oynaya bilər.

Dürzilərin silahı yerə qoymaması və İsrailin bölgədə ağalığı təmin etməsi halında Suriya və Türkiyə üçün mümkün bir toqquşma qapıda olacaq.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Arzu Süleymanova
21.07.2025 17:28
Şərhdə İsrailin hərəkətlərinin "qabaqlayıcı müdafiə" kimi təqdimatının sadələşdirici olduğunu, "milli təhlükəsizlik" arqumentinin arxasında daha mürəkkəb geosiyasi amillər olduğunu və bu hərəkətlərin regional gərginliyi artıra biləcəyini vurğulayır. Məqalədə qabaqlayıcı müdafiənin sübutlarının yetersizliyi və tərəfsizliyin olmaması tənqid olunur. Türkiyə və ABŞ-ın vasitəçilik səylərinin effektivliyinə şübhə ilə yanaşılır və bu səylərin uğursuzluğunun nəticələri qeyd olunur. Ümumiyyətlə, şərh İsrailin hərəkətlərinin təhlilinə daha çox tərəfsiz və çoxcəhətli yanaşma tələb edir.
Qurban Zeynallı
21.07.2025 15:38
Məqalənin İsrailin hərəkətlərinin potensial nəticələrinə dair dərin təhlili təqdirəlayiqdir. Lakin, İsrailin hərəkətlərini yalnız "qabaqlayıcı müdafiə" kimi təqdim etmək, məsələnin mürəkkəbliyini sadələşdirir. "Milli təhlükəsizlik" arqumenti, özündə müxtəlif maraqların, o cümlədən regional hegemoniya və geosiyasi güc mübarizəsinin izlərini daşıyır. İsrailin hərəkətlərinin əslində regiondakı mövcud gərginliklərin artmasına və daha genişmiqyaslı bir münaqişəyə doğru itələmə potensialının nəzərə alınması vacibdir. Qabaqlayıcı müdafiənin əsaslandırılması üçün təqdim olunan sübutlar, xüsusilə də məsələnin hərbi tərəfini vurğulayan mənbələr açıqlanmadan, tərəfsiz qalmaq çətindir. Türkiyə və ABŞ-ın vasitəçilik səylərinin effektivliyi ilə bağlı sual isə, bu səylərin də öz məhdudiyyətlərinə malik olduğunu, və bu səylərin uğursuzluğunun regional sabitliyə ciddi təhlükə yarada biləcəyini göstərir.
Şahnaz Əzizova
21.07.2025 13:07
Məqalədə Suriyada artan gərginliyin İsrail-Suriya münasibətlərinə təsiri yaxşı işlənmişsə də, Tramp administrasiyasının mövqeyinin təhlilində bir sıra boşluqlar var. Məqalə, Trampın planının İsraili qane etməməsini əsas gərginlik mənbəyi kimi göstərir, ancaq bu, həqiqətin yalnız bir hissəsidir. Suriyadakı daxili münaqişə, İranın bölgədəki artan təsiri və Rusiyanın Suriyadakı hərbi mövcudluğu kimi faktorlar da Suriyanın İsraillə olan həssas münasibətlərinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir. Bu amillərin birlikdə analiz edilməməsi məqalənin obyektivliyini azaldır. Eləcə də, "alovlanma astanasında" ifadəsi olduqca emosional və hiperbolikdir. Bu təsvirin dəstəklənməsi üçün daha konkret dəlillər təqdim olunmalıdır. Əlavə olaraq, İsrailin hərəkətlərinə dair daha ətraflı təhlil, xüsusən də qarşıdurmaya hazırlaşma səviyyəsi mövzusunda daha çox məlumat verə bilərdi.
Arzu Yusifova
21.07.2025 12:54
Məqalədə Suriyada artan gərginliyin İsrail-Suriya münasibətlərinə olan təsirləri aydın şəkildə təhlil edilib. Lakin, Tramp administrasiyasının regiondakı siyasətinin Suriyadakı vəziyyətə təsiri barədə daha dərin araşdırma aparmaq faydalı olardı. Məsələn, Rusiyanın və İranın bu gərginlikdəki rolu, həmçinin regional güc balansının dəyişməsi necə təsvir edilə bilər? Bundan əlavə, gələcəkdə baş verə biləcək hərbi toqquşmanın qarşısını almaq üçün atıla biləcək konkret addımların araşdırılması məqaləni daha da zənginləşdirərdi.
İlkin Qasımov
21.07.2025 09:49
Məqalədə qeyd olunan "Təxminən 900 Suriya Təhlükəsizlik Qüvvələri və ordu mənsubunun həlak olduğu" ifadəsi məni narahat edir. Bu rəqəmin mənbəyi göstərilməyib və bu cür mühüm bir itki hesabatı üçün etibarlı bir mənbəyə istinad edilməsi vacibdir. Həmçinin, "İsrailin hava zərbələri"nin bu qarşıdurmalara necə təsir etdiyi barədə daha ətraflı məlumat istərdim. Hava zərbələrinin miqyası, hədəfləri və nəticələri aydın şəkildə açıqlanmalıdır ki, bu iddianın doğruluğunu dəyərləndirmək mümkün olsun.
Rübabə Mahmudova
21.07.2025 09:31
Məqalədə Suriya-Dürzi toqquşmalarının regionda gərginliyi artırdığı və İsrailin hərbi müdaxiləsinin vəziyyəti daha da ağırlaşdırdığı bildirilir. 900-ə yaxın Suriya təhlükəsizlik qüvvələrinin həlak olması ciddi bir rəqəmdir və bu hadisənin böyüklüyünü göstərir. Lakin, məqalədəki rəqəmlərin mənbəyi və yoxlanılmışlığı barədə məlumat yoxdur. Həmçinin, Türkiyə və ABŞ-ın vasitəçilik səylərinin təfərrüatları və nəticələri haqqında daha ətraflı məlumata ehtiyac var.

Bu hadisələrin regional və qlobal təsirlərinin müqayisəli təhlili maraqlı olardı. Məsələn, oxşar miqyaslı əvvəlki regional qarşıdurmalar (məsələn, 2006-cı il Lübnan müharibəsi və ya 2014-cü il Qəzza müharibəsi) ilə müqayisə aparmaq hadisələrin uzunmüddətli təsirlərini daha yaxşı anlamağa kömək edərdi. Eyni zamanda, İsrailin bu hərəkətlərinin regional tərəfdaşları və qlobal güclərlə münasibətlərinə uzunmüddətli təsirini nəzərə almaq vacibdir. Regionda artan enerji qiymətləri və ehtiyatların idarə olunması ilə bağlı qarşıdurmaların iqtisadi aspektlərinə də toxunmaq faydalı olardı.

Bütün bunları nəzərə alaraq, bu qarşıdurmaların həlli üçün beynəlxalq cəmiyyətin və regional güclərin uzunmüddətli strategiyası nə olmalıdır?
Pəri Kərimova
21.07.2025 09:27
Məqalədəki Suriya-İsrail böhranının təsviri inandırıcıdır və regionun həqiqətən də alovlanma astanasında olduğunu göstərir. Ancaq, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: məqalədə İsrailin hərəkətlərinin yalnız regiondakı gərginliyi artırdığı güman edilir. Amma İsrailin hərbi əməliyyatlarının əsas səbəbi və arxasındakı strateji hesablamalar haqqında daha ətraflı məlumat olmadan, yalnız bir tərəfin perspektivindən hadisələri təhlil etmiş oluruq. Mümkündür ki, İsrail öz milli təhlükəsizliyini qorumaq üçün bu addımı atmış və əvvəlcədən daha böyük bir qarşıdurmanın qarşısını almaq istəmişdir. Əgər İsrailin hərbi əməliyyatlarının məqsədi Suriya hökumətinin regional gücünü zəiflətmək və ya müəyyən silahların düşmənin əlinə keçməsinin qarşısını almaq idisə, onda bu hərəkətlər regional sabitliyi qorumaq cəhdi kimi də şərh edilə bilər. Yəni, hər iki tərəfin də motivasiyalarını tam başa düşmədən, bu hadisənin təkcə İsrailin əməllərinin təhlükəli nəticələrinə yönələn bir təhlili ədalətli deyil.
Fatimə Rəhimova
21.07.2025 09:18
Məqalədə təsvir olunan Suriya-İsrail böhranı, 1967-ci il Altı Gün Müharibəsinin başlamasına bənzəyir. Hər iki halda da artan gərginlik, hərbi qarşıdurmaya, hava hücumlarına və regionda geniş miqyaslı müharibənin təhlükəsinə səbəb oldu. Lakin, müasir diplomatiya vasitələrinin mövcudluğu və beynəlxalq təzyiqin gücü 1967-ci ildən fərqlidir. O vaxtlar, bölgədəki əsas oyunçular arasında vasitəçilik səyləri daha zəif idi. Bu günkü vasitəçilik cəhdləri, xüsusilə Türkiyə və ABŞ tərəfindən edilənlər, münaqişənin daha geniş bir toqquşmaya çevrilməsinin qarşısını almaqda daha effektiv ola bilər. Lakin, məqalədə qeyd edilən "Tel-Əvivin Müdafiə Nazirliyini və Prezident Sarayını vurması" faktı hər iki hadisə arasında çox əhəmiyyətli bir fərq yaradır və gərginliyin artmasına, daha geniş bir münaqişəyə çevrilməsinin ehtimalını artırır. 1967-ci il hadisələrindən çıxarıla biləcək əsas dərs, tez bir zamanda həll edilməyən regional münaqişələrin əhəmiyyətli dərəcədə daha böyük və dağıdıcı bir müharibəyə gətirib çıxarmasıdır. Bu dərs hazırkı vəziyyətin həlli üçün istifadə edilməlidir.
Kamran Qurbanlı
21.07.2025 08:30
Məqalədə Suriya Təhlükəsizlik Qüvvələri və ordu mənsublarının təxminən 900 nəfərinin həlak olduğu bildirilir. Bu rəqəmin mənbəyi və doğrulama üsulu haqqında məlumat verməniz xahiş olunur. Belə bir böyük itki barədə müstəqil təsdiq edən məlumatlar olmadan bu rəqəmin dəqiqliyinə şübhə ilə yanaşmaq yerinə düşər. Həmçinin, İsrailin Tel-Əvivin Müdafiə Nazirliyini və Prezident Sarayını vurması ilə bağlı iddia da daha dəqiq məlumat və mənbə tələb edir. Bu əhəmiyyətli iddialar əsaslandırıcı sübutlar olmadan qəbul edilməməlidir.
Tural Ələkbərli
21.07.2025 07:59
Məqalədə Suriya-İsrail böhranının həqiqətən də regionda genişmiqyaslı bir müharibəyə səbəb ola biləcəyi barədə əsaslı arqumentlər irəli sürülür. İsrailin hərəkətlərinin və regiondakı gərginliyin artmasının potensial nəticələri haqqında təhlil dərin və düşünülmüşdür.

Bununla belə, gəlin məsələnin bir başqa tərəfini də nəzərə alaq. Məqalədə İsrailin hərəkətlərinin əsas səbəbi kimi yalnız regionda gərginliyin artması göstərilir. Ancaq İsrail hökumətinin bu hərəkətləri Suriyadakı müəyyən hərbi qüvvələrin mövqelərinin öz milli təhlükəsizliyinə ciddi təhdid olduğunu düşünməsi də mümkündür. Bu baxımdan, İsrailin hərəkətləri qabaqlayıcı müdafiə strategiyasının bir hissəsi kimi də qiymətləndirilə bilər. Əgər bu təhdidlər barədə daha çox məlumat açıqlanarsa, hazırkı təhlil daha balanslı olacaqdır. Həmçinin, Türkiyə və ABŞ-ın vasitəçilik səylərinin uzunmüddətli effektivliyi və gələcək qarşıdurmaları necə qarşısını alacağı haqqında suallarımız var.

Şərh Yaz