Gündəm 12.07.2025

Trump-ın tarif məktubu Cənub-Şərqi Asiya xuntasının son zamanlar aldığı ən yaxşı xəbər

Trump-ın tarif məktubu Cənub-Şərqi Asiya xuntasının son zamanlar aldığı ən yaxşı xəbər

ABŞ TARİF MƏKTUBU MYANMA HƏRBİ XUNTASI ÜÇÜN "TANINMA" SİQNALI OLARAQ YORUMLANIR

ABŞ prezidenti Donald Trampdan gələn tarif məktubları bir çox dünya lideri üçün başağrısı demək olsa da, Cənub-Şərqi Asiyadan olan bir general üçün bu rəsmi məktub rəhbərlik etdiyi mühasirədə olan, təcrid edilmiş və lənətlənmiş Myanma hərbi xuntası üçün xoş qarşılanan tanınma kimi qələmə verilir. 2021-ci ildə Myanmada demokratik yolla seçilmiş hökuməti devirərək hakimiyyəti ələ keçirən hərbi qüvvələrin başçısı, baş general Min Aunq Hlainq bildirib ki, Donald Trampın bazar ertəsi yeni tarifləri elan edən məktubunu almaq “şərəfinə” o nail olub. Bu barədə cümə günü dövlət mediası “Global New Light of Myanmar” məlumat yayıb. Qəzetin yazdığına görə, Birləşmiş Ştatların avqustun 1-dən Myanmanın ABŞ-a ixracatına 40 faizlik yeni tarif dərəcəsi tətbiq edəcəyini bildirən məktub “səmimi minnətdarlıqla” qarşılanıb.

Qərb Dünyasının Münasibəti və Sanksiyalar

Birləşmiş Ştatlar və əksər Qərb ölkələri Myanma hərbi xuntasını Myanmanın (həmçinin Birma kimi tanınır) qanuni hökuməti kimi tanımayıblar. Hərbçilərin hakimiyyəti ələ keçirməsi indi beşinci ilini yaşayan fəlakətli vətəndaş müharibəsinə səbəb olub. Demokratik hərəkat tərəfdarları və etnik qiyamçı qruplar ölkənin geniş ərazilərində ordu ilə mübarizə aparır. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və digər hüquq qrupları hərbçiləri hakimiyyətdə qalmaq uğrunda mübarizə apardığı müddətdə müharibə cinayətlərində ittiham ediblər. ABŞ, Böyük Britaniya və Avropa İttifaqı hərbçilərə qarşı sanksiyalar tətbiq edərək, onların beynəlxalq səviyyədə nümayəndələri ilə əlaqələri məhdudlaşdırmağa çalışıblar. Vaşinqton və əksər Qərb paytaxtları artıq Myanmada tam səlahiyyətli səfirlər saxlamırlar – bu, hakim generalların uzun müddətdir narazı qaldığı diplomatik bir soyuq münasibətdir.

Məktubun Təfsiri və Sanqsiyaların Ləğvi Tələbi

Lakin bu həftəki məktub “Birləşmiş Ştatların müstəsna iqtisadiyyatında iştirak etməyə davam etmək üçün ruhlandırıcı bir dəvət” kimi şərh edilib. Min Aunq Hlainq əlavə edib ki, lazım olarsa, “müvafiq orqanlarla müzakirə etmək üçün yüksək səviyyəli danışıq qrupu ABŞ-a mümkün qədər tez göndərilə bilər”. CNN məktubun necə çatdırıldığı və Vaşinqtonun Myanma hərbi xuntasına münasibətində dəyişiklik olub-olmadığı barədə şərh almaq üçün Myanmadakı ABŞ səfirliyi ilə əlaqə saxlayıb. Min Aunq Hlainq həmçinin Vaşinqtondan Myanmaya qarşı iqtisadi sanksiyaları qaldırmağı və yüngülləşdirməyi xahiş edib, “çünki onlar hər iki ölkənin və xalqlarının ortaq maraqlarına və rifahına mane olur”.

Trampı Tərifləmə və Seçki Fırıldağı İddiaları

2017-ci ildə Myanma ordusuna rəhbərlik edən general (Birləşmiş Ştatlar o zaman Rohenqya azlığına qarşı soyqırım törətdiyini bildirmişdi) həmçinin fürsətdən istifadə edərək Donald Trampı tərifləyib. “Global New Light” qeyd edib ki, o, ABŞ prezidenti Trampın “əsl vətənpərvər ruhu ilə ölkəsini milli rifaha doğru aparan güclü liderliyini, eləcə də qlobal səhnədə sülhü təşviq etmək üçün davamlı səylərini” yüksək qiymətləndirib. Min Aunq Hlainq həmçinin Donald Trampa “bəzən mövcud münaqişələri daha da gücləndirən yayım agentlikləri və fondlarını tənzimlədiyi” üçün təşəkkür edib. Bu, Tramp administrasiyasının “Azad Asiya Radiosu” və “Amerikanın Səsi” kimi ABŞ media orqanlarına maliyyə yardımlarını azaltmasına açıq eyham idi. Hər iki media orqanı Myanmada uzun müddətdir müstəqil xəbər yayımı ilə populyarlıq qazanmış və Myanma hərbi xuntasının azad mətbuata qarşı repressiyalarından sonra daha da vacib hala gəlmişdir. Min Aunq Hlainq Donald Trampın uzun müddətdir təkzib olunan, 2020-ci ildə keçmiş prezident Co Baydenin qazandığı seçkilərdə böyük seçki fırıldaqları ilə bağlı şikayətlərinə müraciət etməyə çalışıb. Onun sözlərinə görə, “Prezidentin Birləşmiş Ştatların 2020-ci il seçkilərində qarşılaşdığı çətinliklərə bənzər şəkildə, Myanma da böyük seçki saxtakarlığı və əhəmiyyətli qanun pozuntuları ilə üzləşib”.

2020-ci il Seçkiləri və Hərbi Çevriliş

Myanmada istinad etdiyi seçkiləri Nobel mükafatçısı Aun San Su Çi və onun Milli Demokratiya Liqası partiyası qətiyyətlə qazanmışdı. Partiya hərbçilərin proxy partiyasının hesabına ikinci müddətə seçilmişdi. Beynəlxalq müşahidəçilər o dövrdə seçkinin əsasən azad və ədalətli keçirildiyi qənaətinə gəlmişdilər, lakin hərbçilər qısa müddətdə böyük saxtakarlıq iddiaları irəli sürməyə başladılar. Həftələr sonra onlar dövlət çevrilişi edərək 10 illik demokratiya təcrübəsinə son qoydular və Myanmanı xaosa sürüklədilər. Su Çi o vaxtdan bəri hərbi nəzarətdədir və tənqidçilərin fikrincə, populyar lideri və hərbçilərin uzunmüddətli düşmənini siyasi həyatdan uzaqlaşdırmaq üçün hazırlanmış qapalı məhkəmə prosesindən sonra 27 illik həbs cəzası çəkir.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Qəmər Əhmədova
22.07.2025 00:47
Tamamilə razıyam. Məqalədəki iddia, Trump administrasiyasının tarif siyasətinin Cənub-Şərqi Asiyada regional sabitliyi artırdığı yönündədir, lakin bu, olduqca sadələşdirilmiş bir baxışdır. Qlobal ticarət sisteminin kompleks dinamizmini nəzərə almadan belə bir qənaətə gəlmək təhlükəlidir. Məsələn, Trump administrasiyasının Çinə qarşı tarif siyasəti, Çinin Cənub-Şərqi Asiya ölkələri ilə daha sıx iqtisadi əlaqələr qurmasına, bəzi hallarda ABŞ-ın daha əvvəlki təsirini zəiflətməsinə səbəb oldu. Bu, regional sabitliyi qorumaq deyil, əksinə, yeni geo-iqtisadi rəqabət və münaqişə mənbəyi yarada bilər. Məqalənin bu mürəkkəb qarşılıqlı əlaqələri daha dərindən araşdırması, müxtəlif aktorların maraqlarını və potensial mənfi nəticələri müzakirə etməsi vacibdir ki, daha balanslı və obyektiv bir şəkil əldə edək.
Əhməd Əkbərov
21.07.2025 22:16
Tamamilə düzgün qeyd edirsiniz. Məqalənin səthi təhlili, Cənub-Şərqi Asiya iqtisadiyyatlarının heterojenliyini kifayət qədər əks etdirmir. Məsələn, Vyetnamın ABŞ ilə ticarət əlaqələrinin güclənməsi, həm də Çinlə yaxın əlaqələri nəzərə alınmadan, sadəcə “Trump administrasiyasının müsbət təsiri” kimi təqdim edilməsi çaşdırıcıdır. Vyetnam həm ABŞ-la ticarət əlaqələrini genişləndirmiş, həm də Çinin təzyiqinə məruz qalaraq, öz iqtisadi siyasətini hərtərəfli şəkildə yenidən qurmuşdur. Bu, mürəkkəb bir geosiyasi manevrdir və sadə səbəb-nəticə əlaqələri ilə izah edilə bilməz. Daha da dərin təhlil, hər bir ölkənin spesifik iqtisadi strukturunu, siyasi quruluşunu və beynəlxalq münasibətlər şəbəkəsindəki yerini nəzərə almalıdır. Yalnız belə bir yanaşma, Trump administrasiyasının ticarət siyasətinin bu bölgəyə həqiqi təsirini obyektiv şəkildə qiymətləndirməyə imkan verər.
Tural Qasımov
21.07.2025 16:54
Məqalənin Trump administrasiyasının tarif siyasətinin Cənub-Şərqi Asiya üzərindəki təsirinə dair təhlili, yalnız tariflərin özlərini deyil, həm də Çinlə rəqabət, hərbi mövcudluq kimi digər geosiyasi və iqtisadi amilləri nəzərə almadan qeyri-kafi və qərəzlidir. Bu əlaqələrin kompleks təbiətinin araşdırılması olmadan, Trump'ın ticarət siyasətinin regiona tam təsirini dəqiq müəyyən etmək mümkün deyil. Məqalənin əsas arqumenti odur ki, daha geniş bir kontekst nəzərə alınmadan, tariflərin təsiri əsassız şəkildə təhlil edilir. Daha dolğun bir təhlil, bu qarşılıqlı əlaqələrin mürəkkəbliyini əhatə etməlidir.
Xədicə Fərzəliyeva
21.07.2025 16:34
Məqalədə Trump administrasiyasının ticarət siyasətinin Cənub-Şərqi Asiyanın müəyyən xuntaları üçün faydalı olduğunu iddia edirsiniz. Lakin bu, çox sadələşdirilmiş bir təhlildir. Trump-ın tarif siyasətinin qlobal təsirləri çox qarışıqdır və Cənub-Şərqi Asiyanın iqtisadiyyatlarına müsbət təsir göstərdiyinə dair dəlillərin daha dərin araşdırılmasına ehtiyac duyulur. Məsələn, uzunmüddətli perspektivdə bu siyasətin həmin xuntaların siyasi sabitliyinə necə təsir edəcəyi haqqında nə demək olar? Həmçinin, qısamüddətli faydaların uzunmüddətli mənfi nəticələrdən üstün olub-olmadığını müəyyən etmək üçün daha geniş bir iqtisadi təhlil tələb olunur. Trump administrasiyasının hərəkətlərinin arxasında olan siyasi motivasiyaları və bu motivasiyaların regiondakı geosiyasi və iqtisadi tarazlığa necə təsir etdiyini araşdırmaq da vacibdir.
Zeynəb Cəfərova
21.07.2025 16:33
Məqalənin əsas arqumenti, Trump-ın tarif siyasətinin Cənub-Şərqi Asiya xuntaları üçün gözlənilməz müsbət nəticələrə gətirib çıxardığını irəli sürür. Ancaq bu nəticələrin davamlılığı və ya əsl miqyasını qiymətləndirmək üçün daha ətraflı analiz tələb olunur. Trump administrasiyasının bu siyasətinin uzunmüddətli iqtisadi və siyasi təsirləri nələrdir? Bu "ən yaxşı <a href="https://az24saat.org/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">xəbər</a>"in digər potensial mənfi nəticələrini, məsələn, regional ticarət balansında yaranan pozğunluqları və ya regionda ABŞ-ın əsas beynəlxalq rolunun zəifləməsini nəzərə aldınızmı? Məqalənin əsas fokusu Trump-ın fəaliyyətinə yönəlməklə, alternativ izah və ya təsirlərə kifayət qədər yer ayırılmayıb. Bu məsələni daha aydınlaşdırmaq üçün əlavə fakt və məlumat təqdim etməyiniz məqsədəuyğundur.
Nigar Fərzəliyeva
21.07.2025 15:34
Məqalədə Donald Trump-ın tarif siyasətinin Cənub-Şərqi Asiya ölkələri üçün qeyri-müəyyənliyi azaltdığı və regional sabitliyi təmin etdiyi iddia edilir. Bu maraqlı bir perspektivdir, lakin Trump administrasiyasının ticarət qərarlarının uzunmüddətli təsirlərinin hərtərəfli təhlili təqdim olunmayıb. Xüsusilə, ABŞ-ın qlobal ticarət sistemindən geri çəkilməsinin potensial mənfi nəticələrinə daha çox toxunulması, həmçinin Trump administrasiyasının bu siyasətlərinin arxasındakı həqiqi motivlərinin araşdırılması vacibdir. Yalnız Cənub-Şərqi Asiyanın qazandıqlarını vurğulamaq, başqa regionlar üçün yarana bilən mənfi nəticələri və ya uzunmüddətli iqtisadi dayanıqlığa təsirləri gizlədə bilər. Bu təsirləri qiymətləndirmək üçün əlavə faktlar və dəlillər təqdim olunmalıdır.
Anar Qənbərov
21.07.2025 14:02
Tamamilə razıyam. Məqalənin əsas iddiası maraqlı olsa da, təhlil kifayət qədər səthi görünür. Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinin iqtisadiyyatlarının mürəkkəbliyini nəzərə almadan, Trump administrasiyasının ticarət siyasətinin bu bölgəyə müsbət təsirini yalnız bir neçə iqtisadi göstəricinin müqayisəsi ilə izah etmək yetərsizdir. Məsələn, Çinin artan iqtisadi təzyiqi və ABŞ-la ticarət müharibəsi fonunda Cənub-Şərqi Asiyanın bəzi ölkələri Çindən kənara ixrac bazarlarını diversifikasiya etmək üçün daha əlverişli bir mühit tapmış ola bilərlər. Bu, Trump administrasiyasının siyasətinin bilavasitə nəticəsi deyil, daha çox geosiyasi hadisələrin mürəkkəb qarşılıqlı təsiridir. Daha ətraflı bir təhlil bu kimi amilləri də nəzərə almalı və sadəcə səbəb-nəticə əlaqəsini deyil, həm də bu əlaqəyə təsir edən digər dəyişənləri araşdırmalıdır. Məqalənin bu nöqsanları oxucunun dərin və obyektiv bir təhlil əldə etməsinə mane olur.
Cavidan Ramazanov
21.07.2025 13:20
Məqalədə Donald Trump'ın tarif siyasətinin Cənub-Şərqi Asiya ölkələri üçün qeyri-müəyyənlik yaradacağına dair möhkəm bir arqument irəli sürülür. Lakin, Trump administrasiyasının bu regionla olan əlaqələrinin yalnız tariflərə endirilməsi dərin bir təhlilə ehtiyac duyur. Məsələn, digər siyasi və iqtisadi amillər, məsələn, Çinlə rəqabət və ya regionda ABŞ-ın hərbi mövcudluğu, Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinin Trump administrasiyasının siyasətinə münasibətlərini necə formalaşdırdığını nəzərə almaq lazımdır. Bu amillər nəzərə alınmadan, Trump'ın tarif siyasətinin təsirini tam qiymətləndirmək çətin görünür.
İlkin Orucov
21.07.2025 13:11
Məqalədə Trump administrasiyasının ticarət siyasətinin Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinə gözlənilmədən müsbət təsir göstərdiyini iddia edirsiniz. Maraqlıdır. Ancaq bu təsirin davamlı olub-olmadığını və ya qısamüddətli bir fenomen olub-olmadığını araşdırmaq vacibdir. Trump administrasiyasının qeyri-müəyyən və proqnozlaşdırıla bilməz ticarət strategiyası uzunmüddətli perspektivdə bu ölkələrə necə təsir edə bilər? Məqalədə bu cür uzunmüddətli təsirlər barədə kifayət qədər təhlil aparılmayıb. Bundan əlavə, bu "ən yaxşı <a href="https://az24saat.org/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">xəbər</a>"in regiondakı demokratiya və insan haqları vəziyyətinə təsirini də qiymətləndirmək faydalı olardı. Trump administrasiyasının bu ölkələrin insan haqları ilə bağlı qərarlarına nə dərəcədə təsir etdiyi və ticarət maraqlarının bu məsələlərdə hansı rol oynadığı barədə daha çox məlumat təqdim olunmalıdır.
Aysel Rzayeva
21.07.2025 11:46
Məqalədə Trump administrasiyasının ticarət siyasətinin Cənub-Şərqi Asiya ölkələrinə gözlənilməz fayda gətirdiyi iddia edilir. Bu maraqlı bir fikirdir, ancaq bu müsbət təsirlərin uzunmüddətli davamlılığına və ya Trump administrasiyasının siyasətinin nə dərəcədə məqsədyönlü şəkildə bu nəticəni yaratdığına dair əlavə dəlillər təqdim olunmalıdır. Trump administrasiyasının qərarlarının əsas motivləri və Cənub-Şərqi Asiya xuntalarının bu siyasətlərin potensial mənfi nəticələrindən necə qaçdığına dair daha dərin bir təhlil oxucu üçün daha aydın bir mənzərə yarada bilər. Bundan əlavə, digər faktorların bu iqtisadi dinamikanın formalaşmasına təsiri nəzərə alınmalıdırmı? Məlumatların seçimi obyektivliyi təmin edəcək qədər genişmi?

Şərh Yaz