Yunanıstanın əsas narahatlıqlarından biri Türkiyənin Aralıq dənizindəki təsirini artırmasıdır. Liviya hökumətləri ilə imzalanan
dəniz yurisdiksiyası müqaviləsi nəticəsində mövqeyinin zəiflədiyini düşünən Afina, qeyri-qanuni miqrasiyanı səbəb göstərərək Liviya-Türkiyə ərazi suları arasına 3 hərbi gəmi göndərmiş, bu gün isə daha çox gəmi göndərmə qərarı vermişdi. Lakin Afinanı son dərəcə məyus edən başqa bir xəbər bu dəfə Suriyadan gəldi. Belə ki, Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi Suriya ilə dəniz sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsi üçün danışıqlara başladığını açıqlamışdı.
HƏR KƏSİN DANIŞDIĞI AÇIQLAMA
Açıqlamanın səbəbi diqqətçəkicidir. İYİ Partiyasının millət vəkili Ayyüce Türkeş Taşın sual təklifi ilə əlaqədar verilən bəyanatda, "Suriya Türkiyə ilə müqavilə imzalayacağına dair öhdəlik götürdüyü" iddialarının həqiqəti əks etdirmədiyi vurğulandı.
Ancaq bəyanatın davamında "2020-ci ildə BMT-yə bildirilən kontinental şelf kontekstində, hüquq və maraqlarımız, habelə Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin
Şərqi Aralıq dənizindəki hüquq və maraqları qorunacaq şəkildə, Suriya ilə dəniz sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsinə dair işlər müvafiq qurumlarımızla koordinasiya şəraitində davam etdirilir" ifadəsi yer aldı.
Bəyanat, "İki
suveren ölkənin dənizdəki səlahiyyətli sahələrini müəyyən edən ehtimal olunan bir razılığa müdaxilə etmək haqqı yoxdur" ifadəsi ilə yekunlaşdı.
Bu açıqlama o deməkdir: Suriya və Türkiyə arasında
dəniz yurisdiksiyası müqaviləsinin maddələri üzərində işlər aparılır və bu müqavilənin imzalanması "ehtimal olunur."
YUNANISTAN ÜÇÜN "EKZİSTENSİAL TƏHLÜKƏ"
Yunanıstan hökuməti və mətbuatı, məhz bu vəziyyətdən dəfələrlə narahatlığını ifadə etmişdi.
Yunanıstan, Liviya və Suriya ilə müqavilə bağlayan Türkiyənin ərazi sularının Kipri əhatə etməsini və
Şərqi Aralıq dənizində söz sahibi olmasını "ekzistensial milli təhlükəsizlik problemi" olaraq qiymətləndirdi.
Yunanıstan ordusu məhz bu səbəbdən 25 milyard Avroluq Avropa Birliyi dəstəkli modernləşdirmə proqramına başlamış və xüsusilə donanmasını növbəti 10 ildə "Türkiyəyə qarşı inkişaf etdirmək hədəfi" ilə gücləndirəcəyini açıqlamışdı.
Yunanıstan, tədbir görməzsə bölgədə və Cənubi Kipr Rum hissəsində gücünün xeyli azala biləcəyinə inanır. Bu səbəbdən qonşu ölkə, Türkiyəyə qarşı diplomatik səylər və müdafiə sənayesinə yatırımlar vasitəsilə hərəkətə keçib.
Bu tədbirlərin nəticəsinin nə olacağı hələlik məlum deyil. Lakin Yunanıstan, Türkiyəni regiondakı əsas rəqibi kimi gördüyünü qətiyyətlə bildirir.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Məqalədə də dediyiniz kimi, bu yaxınlaşmanın konkret olaraq Yunanıstan üçün hansı təhlükələri yaratdığına dair daha çox dəlil lazımdır. Egey dənizindəki gərginliyə təsiri, strateji risklər və Yunanıstanın cavab addımları barədə əlavə məlumatlar, şübhəsiz ki, məqaləni daha da zənginləşdirərdi. Yəni, bir az daha "qorxuducu" detallar əlavə etsəydik, bəlkə də Yunanıstan "vallah biz də gedib Suriya ilə danışaq!" deyə bir addım atardı. Hər halda, bu mövzu hələ də müzakirəyə açıqdır!'. Bu şərhiə 'analytical' üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu ('trkiy') nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.
Yunanıstanın əsas narahatlıqlarından biri Türkiyənin Aralıq dənizindəki təsirini artırmasıdır. Liviya hökumətləri ilə imzalanan dəniz yurisdiksiyası müqaviləsi nəticəsində mövqeyinin zəiflədiyini düşünən Afina, qeyri-qanuni miqrasiyanı səbəb göstərərək Liviya-Türkiyə ərazi suları arasına 3 hərbi gəmi göndərmiş, bu gün isə daha çox gəmi göndərmə qərarı vermişdi. Lakin Afinanı son dərəcə məyus edən başqa bir xəbər bu dəfə Suriyadan gəldi. Belə ki, Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi Suriya ilə dəniz sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsi üçün danışıqlara başladığını açıqlamışdı. Hər kəsin danışdığı açıqlama diqqətçəkicidir. İYİ Partiyasının millət vəkili Ayyüce Türkeş Taşın sual təklifi ilə əlaqədar verilən bəyanatda, "Suriya Türkiyə ilə müqavilə imzalayacağına dair öhdəlik götürdüyü" iddialarının həqiqəti əks etdirmədiyi vurğulandı. Ancaq bəyanatın davamında "2020-ci ildə BMT-yə bildirilən kontinental şelf kontekstində, hüquq və maraqlarımız, habelə Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin Şərqi Aralıq dənizindəki hüquq və maraqları qorunacaq şəkildə, Suriya ilə dəniz sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsinə dair işlər müvafiq qurumlarımızla koordinasiya şəraitində davam etdirilir" ifadəsi yer aldı. Bəyanat, "İki suveren ölkənin dənizdəki səlahiyyətli sahələrini müəyyən edən ehtimal olunan bir razılığa müdaxilə etmək haqqı yoxdur" ifadəsi ilə yekunlaşdı. Bu açıqlama o deməkdir: Suriya və Türkiyə arasında dəniz yurisdiksiyası müqaviləsinin maddələri üzərində işlər aparılır və bu müqavilənin imzalanması "ehtimal olunur." Yunanıstan üçün "ekzistensial təhlükə" narahatlığı mövcuddur. Yunanıstan hökuməti və mətbuatı, məhz bu vəziyyətdən dəfələrlə narahatlığını ifadə etmişdi. Yunanıstan, Liviya və Suriya ilə müqavilə bağlayan Türkiyənin ərazi sularının Kipri əhatə etməsini və Şərqi Aralıq dənizində söz sahibi olmasını "ekzistensial milli təhlükəsizlik problemi" olaraq qiymətləndirdi. Yunanıstan ordusu məhz bu səbəbdən 25 milyard Avroluq Avropa Birliyi dəstəkli modernləşdirmə proqramına başlamışdı.
Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, Türkiyə-Suriya danışıqlarının Yunanıstana təsiri, xüsusilə də Egey dənizindəki gərginlik, strateji risklər və Yunanıstanın potensial cavab addımları barədə daha dərin təhlil aparmaq məqaləni daha da zənginləşdirərdi. Bu mövzunun "qardaş qardaşa baxıb, gözünün ağı-qarası yoxdur" metaforası ilə ifadə edilməsi, regional siyasətdəki mürəkkəb münasibətləri vurğulamaq baxımından maraqlı bir yanaşmadır. Həqiqətən də, Yunanıstanın "Ay, Türkiyə, sən Suriya ilə dost olursansa, mənim Egey dənizindəki adalarım necə olacaq?" sualı, Türkiyənin regional siyasətinin Afina üçün yaratdığı narahatlıqların mərkəzindədir. Bu müəyyənləşdirmə prosesinin nəticələri, həm Türkiyə, həm də Yunanıstan üçün yeni strateji reallıqlar yarada bilər və bu reallıqların detallı təhlili şübhəsiz ki, bu mövzunun vacibliyini artıracaqdır.
Məqalədə qeyd olunduğu kimi, bu açıqlamanın səbəbi diqqətçəkicidir. İYİ Partiyasının millət vəkili Ayyüce Türkeş Taşın sual təklifi ilə əlaqədar verilən bəyanatda, "Suriya Türkiyə ilə müqavilə imzalayacağına dair öhdəlik götürdüyü" iddialarının həqiqəti əks etdirmədiyi vurğulandı. Ancaq bəyanatın davamında "2020-ci ildə BMT-yə bildirilən kontinental şelf kontekstində, hüquq və maraqlarımız, habelə Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin Şərqi Aralıq dənizindəki hüquq və maraqları qorunacaq şəkildə, Suriya ilə dəniz sərhədlərinin müəyyənləşdirilməsinə dair işlər müvafiq qurumlarımızla koordinasiya şəraitində davam etdirilir" ifadəsi yer aldı. Bəyanat, "İki suveren ölkənin dənizdəki səlahiyyətli sahələrini müəyyən edən ehtimal olunan bir razılığa müdaxilə etmək haqqı yoxdur" ifadəsi ilə yekunlaşdı. Bu açıqlama o deməkdir: Suriya və Türkiyə arasında dəniz yurisdiksiyası müqaviləsinin maddələri üzərində işlər aparılır və bu müqavilənin imzalanması "ehtimal olunur."
Yunanıstan hökuməti və mətbuatı, məhz bu vəziyyətdən dəfələrlə narahatlığını ifadə etmişdi. Yunanıstan, Liviya və Suriya ilə müqavilə bağlayan Türkiyənin ərazi sularının Kipri əhatə etməsini və Şərqi Aralıq dənizində söz sahibi olmasını "ekzistensial milli təhlükəsizlik problemi" olaraq qiymətləndirdi. Yunanıstan ordusu məhz bu səbəbdən 25 milyard Avroluq Avropa Birliyi dəstəkli modernləşdirmə proqramına başlamış və bu mübarizəni gücləndirmişdir. Məqalə, bu narahatlığın Egey dənizindəki adaların statusu ilə bağlı mövcud gərginliklərə necə təsir edə biləcəyi və Yunanıstanın bu məsələdə hansı təhlükələri gördüyü baxımından daha ətraflı təhlil etmə potensialına malikdir. Sadəcə narahatlıq ifadə etmək kifayət deyil; bu narahatlığın konkret əsasları və mümkün nəticələri daha dərin şəkildə araşdırılmalıdır. Türkiyənin regiondakı siyasətinin dəyişkənliyini və mürəkkəbliyini nəzərə alaraq, Yunanıstanın narahatlığını daha çox faktiki əsaslarla təsdiq etmək, bu mövzunun daha dərin başa düşülməsinə kömək edəcəkdir.
Bu danışıqların arxasındakı motivləri daha yaxşı anlamaq üçün regional güc balansındakı dəyişikliklər və Türkiyənin bu dəyişikliklərə necə uyğunlaşacağı barədə ətraflı analizə ehtiyac var. Məsələn, Türkiyənin Suriyadakı hərbi mövqeyinin bu danışıqlardan sonra necə dəyişəcəyi və bu dəyişikliyin ümumi regional təhlükəsizlik dinamikasına təsiri barədə daha dərin məlumatlar faydalı olardı. Bu cür analizlər, Türkiyənin daha geniş strateji məqsədlərini və regiondakı rolunu daha aydın şəkildə görməyə kömək edəcək.
Məqalədə də dediyiniz kimi, bu yaxınlaşmanın konkret olaraq Yunanıstan üçün hansı təhlükələri yaratdığına dair daha çox dəlil lazımdır. Egey dənizindəki gərginliyə təsiri, strateji risklər və Yunanıstanın cavab addımları barədə əlavə məlumatlar, şübhəsiz ki, məqaləni daha da zənginləşdirərdi. Yəni, bir az daha "qorxuducu" detallar əlavə etsəydik, bəlkə də Yunanıstan "vallah biz də gedib Suriya ilə danışaq!" deyə bir addım atardı. Hər halda, bu mövzu hələ də müzakirəyə açıqdır!
Şərh Yaz