Venesuela Hökuməti El Salvador Rəsmilərinə Qarşı İstintaqa Başlayır
Venesuela, ABŞ-dan deportasiya edilmiş Venesuelalı miqrantlara qarşı iddia edilən sui-istifadə halları ilə bağlı, o cümlədən prezident Nayib Bukele də daxil olmaqla, bir neçə El Salvador rəsmisinə qarşı rəsmi istintaqa başladığını bəyan edib. Mart ayında məşhur Cecot həbsxanasında saxlanılan 252 Venesuelalı deportasiya olunduqdan sonra azad edilərək cümə günü öz ölkələrinə qaytarılıblar. ABŞ rəsmilərinin bildirdiyinə görə, bu, 10 ABŞ vətəndaşı və onlarla Venesuelalı siyasi məhbusun mübadiləsi çərçivəsində baş verib.
Miqrantlara Qarşı İttihamlar və Mübadilənin Detalları
Venesuela daha əvvəl El Salvadoru saxlanılan şəxsləri ABŞ ilə razılaşaraq qəbul etdikdən sonra onları qaçırmaqda ittiham etmişdi. El Salvador isə həmin şəxslərin Venesuelanın "Tren de Aragua" dəstəsi ilə əlaqəsinin olduğunu iddia edirdi. Lakin immiqrasiya vəkilləri, hüquq müdafiəçiləri və ailə üzvləri bu iddiaları rədd edərək, bir çox hallarda həbs olunanların heç bir cinayət qeydinin olmadığını bildirmişdilər.
Venesuelanın Baş Prokuroru Tarek Vilyam Saab bazar ertəsi keçirdiyi mətbuat konfransında iddia edilən pis rəftarla bağlı çıxış edərək, bəzi saxlanılan şəxslərin həbsxanadakı təcrübələrindən bəhs etdiyi redaktə olunmuş kadrları nümayiş etdirdi. Saab rəsmilərin cinsi təcavüz, işgəncə və salvadorlu həbsxana mühafizəçiləri tərəfindən döyülmə halları daxil olmaqla, 123 şikayət topladığını söylədi. Videolardan birində bir kişi cinsi təcavüzə məruz qaldığını bildirir. Digərində isə döyüldüyünü və qranul, bibər qazı ilə vurulduğunu iddia edən bir neçə məhbus bədənlərindəki göyərtiləri və çapıqları nümayiş etdirirlər. Həmin zədələrin dərəcəsini, nə vaxt alındığını və ya kişilərin məcburiyyət altında danışıb-danışmadığını müstəqil şəkildə təsdiqləyə bilmir. El Salvador prezidentinin ofisinə şərh üçün müraciət edilib. Keçmişdə Bukele administrasiyası, saxlanılan şəxslərin insan hüquqlarına "milliyyət fərqi qoymadan" hörmət etdiyini və həbsxana sisteminin təhlükəsizlik və nizam standartlarına cavab verdiyini bildirmişdi. Venesuela özü də həbsxanalarında sui-istifadə iddiaları ilə üzləşib, lakin hökuməti məhbusların hüquqlarına hörmət etdiyini israr edir.
Geri Qayıdan Miqrantların Vəziyyəti və Ailələrin Reaksiyası
Azad edilmiş miqrantlar hələ Venesueladakı ailələri ilə birləşməyiblər. Səlahiyyətlilər onların sağlamlıq, immiqrasiya və cinayət keçmişi yoxlamaları da daxil olmaqla, bir sıra prosedurdan keçdiklərini bildiriblər – bu, ölkəyə qayıdan deportasiya olunanlar üçün adi bir prosesdir. Keçmiş məhbusların iki qohumu rəsmilərin onları ailələrinə təhvil verməsini gözlədiklərini bildiriblər. Bir qohum əmisi oğlunun bu gün təhvil verilə biləcəyini söyləyib. Media azad edilmiş Venesuelalıların heç birinə hələ ki, çıxış əldə edə bilməyib.
Miqrantlar Karakas yaxınlığındakı Simon Bolivar Beynəlxalq Hava Limanına El Salvadordan kalkan iki reyslə gəliblər, Venesuela prezidenti Nikolas Maduro belə deyib. Keçmiş məhbusların ailələri cümə günü onların qayıtması ilə bağlı sevinclərini ifadə etmişdilər. Cers Reyesin həyat yoldaşı Mariyin Araujo "çox sevindiyini" bildirmişdi. "İki qızım çox xoşbəxtdir; onlar həqiqətən narahatdırlar və atalarını görməyi səbirsizliklə gözləyirlər" deyə o, cümə günü bildirmişdi. Başqa bir keçmiş Venesuelalı məhbus Miguel Ancel Roxasın partnyoru Blanka Martinez isə dörd aydan sonra ilk dəfə ondan xəbər alacağı üçün çox sevindiyini söyləyib. "Onu eşidə biləcəyimizi düşünmək... məni həyəcanlandırır," deyə o bildirib. "Mən xoşbəxtəm, onun, oğlunun, anasının, atasının, bütün ailəsinin xoşbəxtliyi üçün sevinirəm."
Venesuela Hökuməti El Salvador Rəsmilərinə Qarşı İstintaqa Başlayır
Venesuela ABŞ-dan deportasiya edilmiş Venesuelalı miqrantlara qarşı iddia edilən sui-istifadə halları ilə bağlı, o cümlədən prezident Nayib Bukele də daxil olmaqla, bir neçə El Salvador rəsmisinə qarşı rəsmi istintaqa başladığını bəyan edib. Mart ayında məşhur Cecot həbsxanasında saxlanılan 252 Venesuelalı deportasiya olunduqdan sonra azad edilərək cümə günü öz ölkələrinə qaytarılıblar. ABŞ rəsmilərinin bildirdiyinə görə, bu, 10 ABŞ vətəndaşı və onlarla Venesuelalı siyasi məhbusun mübadiləsi çərçivəsində baş verib.
Miqrantlara Qarşı İttihamlar və Mübadilənin Detalları
Venesuela daha əvvəl El Salvadoru saxlanılan şəxsləri ABŞ ilə razılaşaraq qəbul etdikdən sonra onları qaçırmaqda ittiham etmişdi. El Salvador isə həmin şəxslərin Venesuelanın "Tren de Aragua" dəstəsi ilə əlaqəsinin olduğunu iddia edirdi. Lakin immiqrasiya vəkilləri, hüquq müdafiəçiləri və ailə üzvləri bu iddiaları rədd edərək, bir çox hallarda həbs olunanların heç bir cinayət qeydinin olmadığını bildirmişdilər.
Venesuelanın Baş Prokuroru Tarek Vilyam Saab bazar ertəsi keçirdiyi mətbuat konfransında iddia edilən pis rəftalla bağlı çıxış edərək, bəzi saxlanılan şəxslərin həbsxanadakı təcrübələrindən bəhs etdiyi redaktə olunmuş kadrları nümayiş etdirdi. Saab rəsmilərin cinsi təcavüz, işgəncə və salvadorlu həbsxana mühafizəçiləri tərəfindən döyülmə halları daxil olmaqla, 123 şikayət topladığını söylədi. Videolardan birində bir kişi cinsi təcavüzə məruz qaldığını bildirir. Digərində isə döyüldüyünü və qranul, bibər qazı ilə vurulduğunu iddia edən bir neçə məhbus bədənlərindəki göyərtiləri və çapıqları nümayiş etdirirlər. Həmin zədələrin dərəcəsini, nə vaxt alındığını və ya kişilərin məcburiyyət altında danışıb-danışmadığını müstəqil şəkildə təsdiqləyə bilmir. El Salvador prezidentinin ofisinə şərh üçün müraciət edilib. Keçmişdə Bukele administrasiyası, saxlanılan şəxslərin insan hüquqlarına "milliyyət fərqi qoymadan" hörmət etdiyini və həbsxana sisteminin təhlükəsizlik və nizam standartlarına cavab verdiyini bildirmişdi. Venesuela özü də həbsxanalarında sui-istifadə iddiaları ilə üzləşib, lakin hökuməti məhbusların hüquqlarına hörmət etdiyini israr edir.
Geri Qayıdan Miqrantların Vəziyyəti və Ailələrin Reaksiyası
Azad edilmiş miqrantlar hələ Venesueladakı ailələri ilə birləşməyiblər. Səlahiyyətlilər onların sağlamlıq, immiqrasiya və cinayət keçmişi yoxlamaları da daxil olmaqla, bir sıra prosedurdan keçdiklərini bildiriblər – bu, ölkəyə qayıdan deportasiya olunanlar üçün adi bir prosesdir. Keçmiş məhbusların iki qohumu rəsmilərin onları ailələrinə təhvil verməsini gözlədiklərini bildiriblər. Bir qohum əmisi oğlunun bu gün təhvil verilə biləcəyini söyləyib. Media azad edilmiş Venesuelalıların heç birinə hələ ki, çıxış əldə edə bilməyib.
Miqrantlar Karakas yaxınlığındakı Simon Bolivar Beynəlxalq Hava Limanına El Salvadordan kalkan iki reyslə gəliblər, Venesuela prezidenti Nikolas Maduro belə deyib. Keçmiş məhbusların ailələri cümə günü onların qayıtması ilə bağlı sevinclərini ifadə etmişdilər. Cers Reyesin həyat yoldaşı Mariyin Araujo "çox sevindiyini" bildirmişdi. "İki qızım çox xoşbəxtdir; onlar həqiqətən narahatdırlar və atalarını görməyi səbirsizliklə gözləyirlər" deyə o, cümə günü bildirmişdi. Başqa bir keçmiş Venesuelalı məhbus Miguel Ancel Roxasın partnyoru Blanka Martinez isə dörd aydan sonra ilk dəfə ondan xəbər alacağı üçün çox sevindiyini söyləyib. "Onu eşidə biləcəyimizi düşünmək... məni həyəcanlandırır," deyə o bildirib. "Mən xoşbəxtəm, onun, oğlunun, anasının, atasının, bütün ailəsinin xoşbəxtliyi üçün sevinirəm."
Oxucu Şərhləri
Venesuela Baş Prokurorunun nümayiş etdirdiyi bəzi məhbusların ifadələri və onların fiziki vəziyyətləri, həqiqətən də bu şəxslərə qarşı ciddi qanun pozuntularının baş verdiyi ehtimalını gücləndirir. Sadəcə olaraq "qanunsuz fəaliyyətlər" və ya "resurs məhdudiyyətləri" kimi səbəblərə sığınaraq, insanların fundamental insan hüquqlarının pozulması hallarını ört-basdır etmək mümkün deyil.
Əlbəttə ki, istintaqın siyasi motivlərdən azad olması və Venesuela ilə El Salvador arasındakı münasibətlərin buna təsir etməməsi vacibdir. Lakin mövcud dəlillər, xüsusilə də deportasiya olunmuş şəxslərin başına gələnlər barədə verilən məlumatlar, heç də hər şeyin qaydasında olduğunu göstərmir. Bu məsələdə sadəcə "ikinci tərəfin mövqeyini də dinləmək"dən daha çox, iddia olunan cinayətlərin həqiqətən də araşdırılması tələb olunur.
Siz hər iki tərəfin mövqeyini dinləməyin vacibliyini vurğulasanız da, mənə elə gəlir ki, məsələ sizin qeyd etdiyinizdən daha mürəkkəbdir. Venesuela tərəfindən irəli sürülən işgəncə və sui-istifadə iddiaları, sadəcə "bir tərəfin baxış bucağı" olaraq qəbul edilməməlidir. Əgər bu iddialar, xüsusilə də "Tren de Aragua" qruplaşması ilə əlaqəli olduğu iddia edilən şəxslərin hüquqlarının pozulması barədədirsə, o zaman bu məsələ sırf milli təhlükəsizlik müstəvisindən kənara çıxır.
Hər iki tərəfin arqumentlərini dinləmək vacibdir, lakin Venesuela tərəfinin öz vətəndaşlarının hüquqlarının pozulduğunu iddia etməsi, ciddi bir məsələdir və bu iddiaların əsaslı sübutlarla dəstəklənməsi üçün ədalətli bir araşdırma aparılmalıdır. El Salvadorun "Tren de Aragua" barədəki iddiaları da nəzərə alınmalı olsa da, bu, Venesuela tərəfinin qaldırdığı işgəncə və sui-istifadə iddialarını kölgədə qoymamalıdır. Məsələnin tam anlaşılması üçün hər iki tərəfin arqumentlərini, o cümlədən Venesuela tərəfinin irəli sürdüyü ciddi iddiaları da obyektiv şəkildə araşdırmaq lazımdır.
Venesuela Hökuməti El Salvador Rəsmilərinə Qarşı İstintaqa Başlayır Venesuela, ABŞ-dan deportasiya edilmiş Venesuelalı miqrantlara qarşı iddia edilən sui-istifadə halları ilə bağlı, o cümlədən prezident Nayib Bukele də daxil olmaqla, bir neçə El Salvador rəsmisinə qarşı rəsmi istintaqa başladığını bəyan edib. Mart ayında məşhur Cecot həbsxanasında saxlanılan 252 Venesuelalı deportasiya olunduqdan sonra azad edilərək cümə günü öz ölkələrinə qaytarılıblar. ABŞ rəsmilərinin bildirdiyinə görə, bu, 10 ABŞ vətəndaşı və onlarla Venesuelalı siyasi məhbusun mübadiləsi çərçivəsində baş verib. Miqrantlara Qarşı İttihamlar və Mübadilənin Detalları Venesuela daha əvvəl El Salvadoru saxlanılan şəxsləri ABŞ ilə razılaşaraq qəbul etdikdən sonra onları qaçırmaqda ittiham etmişdi. El Salvador isə həmin şəxslərin Venesuelanın "Tren de Aragua" dəstəsi ilə əlaqəsinin olduğunu iddia edirdi. Lakin immiqrasiya vəkilləri, hüquq müdafiəçiləri və ailə üzvləri bu iddiaları rədd edərək, bir çox hallarda həbs olunanların heç bir cinayət qeydinin olmadığını bildirmişdilər. Venesuelanın Baş Prokuroru Tarek Vilyam Saab bazar ertəsi keçirdiyi mətbuat konfransında iddia edilən pis rəftarla bağlı çıxış edərək, bəzi saxlanılan şəxslərin həbsxanadakı təcrübələrindən bəhs etdiyi redaktə olunmuş kadrları nümayiş etdirdi. Saab rəsmilərin cinsi təcavüz, işgəncə və salvadorlu həbsxana mühafizəçiləri tərəfindən döyülmə halları daxil olmaqla, 123 şikayət topladığını söylədi. Videolardan birində bir kişi cinsi təcavüzə məruz qaldığını bildirir. Digərində isə döyüldüyünü və qranul, bibər qazı ilə vurulduğunu iddia edən bir neçə məhbus bədənlərindəki göyərtiləri və çapıqları nümayiş etdirirlər. Həmin zədələrin dərəcəsini, nə vaxt alındığını və ya kişilərin məcburiyyət altında danışıb-danışmadığını müstəqil şəkildə təsdiqləyə bilmir. El Salvador prezidentinin ofisinə şərh üçün müraciət edilib. Keçmişdə Bukele administrasiyası, saxlanılan şəxslərin insan hüquqlarına "milliyyət fərqi qoymadan" hörmət etdiyini və həb.
Digər tərəfdən, El Salvadorun milli təhlükəsizlik iddiaları, xüsusilə "Tren de Aragua" ilə əlaqəli olması məsələsi, Venesuela tərəfindən irəli sürülən işgəncə və sui-istifadə iddialarını kölgədə qoymamalıdır. Bu iddialar əsaslı sübutlarla dəstəklənirsə, hüquqi prosesdə öz yerini tapmalıdır. Məsələnin tam anlaşılması üçün müstəqil sübutlar vacibdir, lakin bu, ilk növbədə Venesuela tərəfinin irəli sürdüyü iddiaların doğruluğunu araşdırmaqdan başlayır. Ədalətli qiymətləndirmə hər iki tərəfin arqumentlərini dinləməklə yanaşı, hüquqi mexanizmlərin düzgün işləməsini də tələb edir.
Venesuela Hökuməti El Salvador Rəsmilərinə Qarşı İstintaqa Başlayır Venesuela, ABŞ-dan deportasiya edilmiş Venesuelalı miqrantlara qarşı iddia edilən sui-istifadə halları ilə bağlı, o cümlədən prezident Nayib Bukele də daxil olmaqla, bir neçə El Salvador rəsmisinə qarşı rəsmi istintaqa başladığını bəyan edib. Mart ayında məşhur Cecot həbsxanasında saxlanılan 252 Venesuelalı deportasiya olunduqdan sonra azad edilərək cümə günü öz ölkələrinə qaytarılıblar. ABŞ rəsmilərinin bildirdiyinə görə, bu, 10 ABŞ vətəndaşı və onlarla Venesuelalı siyasi məhbusun mübadiləsi çərçivəsində baş verib. Miqrantlara Qarşı İttihamlar və Mübadilənin Detalları Venesuela daha əvvəl El Salvadoru saxlanılan şəxsləri ABŞ ilə razılaşaraq qəbul etdikdən sonra onları qaçırmaqda ittiham etmişdi. El Salvador isə həmin şəxslərin Venesuelanın "Tren de Aragua" dəstəsi ilə əlaqəsinin olduğunu iddia edirdi. Lakin immiqrasiya vəkilləri, hüquq müdafiəçiləri və ailə üzvləri bu iddiaları rədd edərək, bir çox hallarda həbs olunanların heç bir cinayət qeydinin olmadığını bildirmişdilər. Venesuelanın Baş Prokuroru Tarek Vilyam Saab bazar ertəsi keçirdiyi mətbuat konfransında iddia edilən pis rəftarla bağlı çıxış edərək, bəzi saxlanılan şəxslərin həbsxanadakı təcrübələrindən bəhs etdiyi redaktə olunmuş kadrları nümayiş etdirdi. Saab rəsmilərin cinsi təcavüz, işgəncə və salvadorlu həbsxana mühafizəçiləri tərəfindən döyülmə halları daxil olmaqla, 123 şikayət topladığını söylədi. Videolardan birində bir kişi cinsi təcavüzə məruz qaldığını bildirir. Digərində isə döyüldüyünü və qranul, bibər qazı ilə vurulduğunu iddia edən bir neçə məhbus bədənlərindəki göyərtiləri və çapıqları nümayiş etdirirlər. Həmin zədələrin dərəcəsini, nə vaxt alındığını və ya kişilərin məcburiyyət altında danışıb-danışmadığını müstəqil şəkildə təsdiqləyə bilmir. El Salvador prezidentinin ofisinə şərh üçün müraciət edilib. Keçmişdə Bukele administrasiyası, saxlanılan şəxslərin insan hüquqlarına "milliyyət fərqi qoymadan" hörmət etdiyini və həb.
El Salvador hökumətinin mövqeyi barədə isə, məqalədə onların həmin şəxslərin Venesuelanın "Tren de Aragua" dəstəsi ilə əlaqəli olduğunu iddia etdikləri qeyd olunur. Başqa bir tərəfdən, Bukele administrasiyasının keçmişdə saxlanılan şəxslərin insan hüquqlarına hörmət etdiyini bildirdiyi də vurğulanır.
Şərhinizdə təklif etdiyiniz kimi, beynəlxalq bir təşkilat tərəfindən aparılacaq qərəzsiz bir istintaq daha tam bir mənzərə təqdim edə bilər. Lakin, hazırkı məqalə mövcud məlumatlar çərçivəsində hadisələri əks etdirməyə çalışıb.
Əslində, bu məsələ bir qədər də dramatiklaşdırılsa, yaxud "kimə inanmalı?" filminin yeni seriyası olsa, maraqlı olar. Məsələn, El Salvador deyir ki, bu adamlar "Tren de Aragua"dan gəlib, Venesuela isə "Yox, onlar sadəcə deportasiya olunublar və işgəncə görüblər" deyir. Bu, sanki iki uşaq mübahisə edir ki, hansı oyuncağı daha pis əlindən alıb.
Gələcəkdəki deportasiya əməliyyatlarında insan haqlarının qorunması üçün beynəlxalq standartlar formalaşacaq, bu tamamilə doğrudur. Amma mən düşünürəm ki, bu standartlar o qədər də qorxulu olmamalıdır. Bəlkə də beynəlxalq təşkilatlar sadəcə bir-birlərinə "böyük qardaş" kimi baxıb "daha yaxşı davranın" deməklə kifayətlənəcəklər. Və ya, bəlkə də gələcəkdə deportasiya olunanlar üçün xüsusi bir "qayıdış paketi" hazırlayarlar: "əvvəlcə işgəncə, sonra geri dönüş bileti". Hər halda, bu müstəntiqin qərarı hər şeyi aydınlaşdıracaq.
Amma bir sual hələ də cavabsız qalır: bu nəticələrin real və davamlı olmasını necə təmin edə bilərik? Məncə, bunun ən yaxşı yolu – "tərəflərin hamısı xoşbəxt olsun" prinsipi ilə yanaşmaqdır. Yəni, hamı öz istədiyini qazansın, ya da heç kim heç nə itirməsin. Bu, sadə bir həll yoludur, elə deyilmi?
Məqalə Venesuelalı miqrantların El Salvador tərəfindən deportasiyası zamanı yaşadıqları iddia edilən sui-istifadə hallarına dair əhəmiyyətli məlumatlar təqdim edir. Venesuela hökumətinin bu iddiaları araşdırmaq üçün rəsmi istintaq başlatması təqdirəlayiqdir. Bununla belə, gəlin məsələnin digər tərəfini də nəzərə alaq. El Salvador hökuməti bu deportasiyaların öz ölkəsinin milli təhlükəsizliyinə və qanunlarının pozulmasına cavab olduğunu iddia edə bilər. İstintaqın yalnız Venesuela hökumətinin perspektivindən aparılması, El Salvador rəsmilərinin müdafiəsini eşitmədən, qərəzli nəticələrə gətirib çıxara bilər. Həmçinin, deportasiya olunmuş şəxslərin iddialarının doğruluğunu tam olaraq təsdiq edən müstəqil sübutların olmaması da nəzərə alınmalıdır. Ədalətli və hərtərəfli bir araşdırma üçün hər iki tərəfin də ifadələrinin və sübutlarının ətraflı şəkildə qiymətləndirilməsi vacibdir.
Bu istintaqın gedişatı və nəticəsi, gələcək deportasiya əməliyyatlarında insan haqlarının qorunması üçün beynəlxalq standartların formalaşması baxımından əhəmiyyətli olacaq. Lakin, bu kontekstdə Venesuela hökumətinin öz daxili problemləri və siyasi motivləri də nəzərə alınmalıdır. Bu hadisədən irəli gələn nəticələrin real və davamlı olmasını necə təmin edə bilərik?
Bununla belə, gəlin məsələnin digər tərəfini də nəzərə alaq. El Salvador hökumətinin mövqeyini və deportasiya edilmiş şəxslərin özlərinin təsvirlərini də dinləmək vacibdir. İddia edilən sui-istifadə hallarının səbəbləri, məsələn, miqrantların özlərinin qanunsuz fəaliyyətləri və ya El Salvador səlahiyyətlilərinin resurs məhdudiyyətləri ilə bağlı ola bilər. İstintaqın hərtərəfli və ədalətli olması üçün bütün tərəflərin ifadələrinin ətraflı təhlil olunması vacibdir. Həmçinin, bu istintaqın siyasi motivlərlə edilməsi ehtimalını da nəzərə almaq lazımdır. Venesuela hökumətinin El Salvador hökuməti ilə olan münasibətləri istintaqın nəticələrinə təsir göstərə bilər.
Daha konstruktiv bir yanaşma olaraq, müstəqil və beynəlxalq bir təşkilatın (məsələn, BMT İnsan Hüquqları Şurası) həm El Salvador, həm də Venesuela hökumətlərinin iştirakı ilə birgə istintaq aparması daha etibarlı nəticələr verə bilər. Bu, hər iki tərəfin də iddialarını açıq şəkildə təqdim etməsinə və qərəzsiz bir araşdırma aparılmasına imkan yaradardı. Eyni zamanda, bu prosesdə deportasiya olunmuş Venesuelalı miqrantların da ifadələri alınmalı və təhlükəsizliyi təmin edilməlidir. Yalnız bu yolla hadisələrin həqiqi səbəblərini anlamaq və gələcək oxşar halların qarşısını almaq üçün effektiv həll yolları tapmaq mümkün olacaqdır.
El Salvador vəziyyətindən hansı dərsləri çıxarmaq olar? Əlbəttə ki, beynəlxalq hüququn, o cümlədən qaçqınların hüquqlarına dair konvensiyaların, deportasiya prosesində ciddi şəkildə tətbiq olunmasının vacibliyidir. Guantanamo hadisəsində olduğu kimi, bu hadisənin də müstəqil və qərəzsiz araşdırma tələb etməsi çox əhəmiyyətlidir. Lakin, əsas fərq budur ki, Guantanamo daha çox terrorizm şübhəlilərinin saxlanılması ilə əlaqədar idi, El Salvador hadisəsi isə miqrasiya ilə bağlıdır. Bu fərq, istintaqın aparılma forması və nəticələrinə təsir göstərə bilər. Həmçinin, hadisələrin yerləri və siyasi kontekstləri də fərqlidir, bu da müqayisələri çətinləşdirir. İstintaqın nəticələri gözlənilməli və müstəqil hüquqşünaslar tərəfindən qiymətləndirilməlidir.
Burada daha əsaslı bir həll, beynəlxalq bir orqanın, məsələn, BMT-nin İnsan Hüquqları Komitəsinin və ya Amerikada İnsan Hüquqları Komissiyasının bu hadisələri müstəqil şəkildə araşdırması ola bilər. Bu, araşdırmanın siyasi təzyiqlərdən azad olmasını və həqiqətin aşkarlanmasına daha çox töhfə verə bilər. Həmçinin, hadisələrin mümkün qədər tez bir zamanda beynəlxalq səviyyədə araşdırılması, zərərçəkənlərə dəstək verilməsi və gələcək oxşar halların qarşısının alınması üçün effektiv bir sistem qurulması vacibdir. Yalnız bir tərəfin aparacağı istintaq, məsələnin ədalətli həllinə zəmanət vermir.
Məsələni daha da dərinləşdirən amil, El Salvadorun özü də daxili insan haqları pozuntuları ilə üzləşən bir ölkə olmasıdır. Bu, Venesuelanın iddialarını daha inandırıcı edir, ancaq eyni zamanda, El Salvador hökumətinin öz daxili problemlərini həll etməyə cəhd etməkdən daha çox, beynəlxalq təzyiqə reaksiya verə biləcəyi ehtimalını da ortaya qoyur. Bu hadisəni keçmiş illərdə baş vermiş oxşar hallarla müqayisə etmək, regional miqrasiya siyasətinin uzunmüddətli təsirləri barədə daha aydın bir mənzərə yaradacaqdır. Məsələn, Meksikanın və ya Kolumbiyanın miqrantlarla bağlı siyasətləri ilə müqayisəli təhlil aparmaq mənalı olar.
Beləliklə, bu hadisəni sadəcə iki ölkə arasındakı bir konflikt kimi qiymətləndirmək kifayət deyil. El Salvador rəsmilərinin hərəkətlərinin arxasındakı həqiqi səbəblər, əslində, beynəlxalq hüququn pozulması, yoxsa, daxili siyasi ehtiyacların təsiridir?
Ancaq hazırkı vəziyyətin Balkanlardakı hadisələrdən fərqliliyi, Venesuelanın El Salvador rəsmilərinə qarşı rəsmi istintaq başlatmasıdır. Bu, məsələnin beynəlxalq səviyyədə araşdırılacağını və cavabdeh tutulanların məsuliyyətə cəlb edilə biləcəyini göstərir. Balkanlarda baş verən hadisələrdə isə, beynəlxalq təzyiqə baxmayaraq, çox az sayda məsul şəxs ədalətin qarşısında cavab verməyə məcbur olmuşdur.
Bu halda, El Salvador hökumətinin reaksiyası və istintaqın nəticələri bu cür halların gələcəkdə qarşısını almaq üçün çox önəmlidir. Əgər ədalət tətbiq olunmazsa, bu cür halların təkrarlanmasının qarşısını almaq çətin olacaq. El Salvador hökumətinin bu araşdırmaya nə qədər ciddi yanaşması və istintaqın nəticələrinin açıq şəkildə elan olunması xüsusilə vacibdir. Beləliklə, bu hadisədən çıxarıla biləcək əsas dərs, miqrantların hüquqlarının qorunması və sui-istifadə hallarına qarşı sıfır tolerantlıq siyasətinin tətbiqinin vacibliyidir.
Lakin, gəlin məsələnin bir başqa tərəfini də nəzərə alaq. El Salvador hökumətinin özünün də miqrant axını ilə bağlı çətinliklərlə üzləşdiyi və məhdud resurslarla çox sayda miqrantı idarə etmək məcburiyyətində qaldığı aydındır. Belə bir vəziyyətdə, insan haqlarının pozulması halları qəbul edilməsə də, bu halların sistematik bir siyasətin nəticəsi olub-olmadığını yoxlamaq, yəni halların təsadüfi hadisələr olub-olmadığını müəyyənləşdirmək vacibdir. İstintaqın həm Venesuela, həm də El Salvador hökumətlərinin rəsmi mövqelərinə əsaslanan şəkildə aparılması nəzərə alınmalıdır. Həmçinin, qeyri-rəsmi mənbələrdən əldə edilmiş şahid ifadələrinin etibarlılığı da araşdırılmalıdır. Beləliklə, tək başına iddialar El Salvador hökumətinin sistemli şəkildə insan haqlarını pozduğunu sübut etmir. Tam və qərəzsiz bir istintaqın aparılması, bütün tərəflərin mövqeyinin obyektiv şəkildə qiymətləndirilməsi əsasdır.
Şərh Yaz