Senator Berni Sanders İsrailə Yardımın Dayandırılmasını Tələb Edir
ABŞ-ın yəhudi əsilli nüfuzlu senatoru
Berni Sanders İsrailə verilən hərbi yardımların dərhal dayandırılmasını tələb edib. Vermont ştatından seçilən senator, İsrailin Qəzza zolağında beynəlxalq humanitar qanunları pozduğu və ABŞ silahlarını bu məqsədlə istifadə etdiyini əsas gətirərək, maliyyə dəstəyinin kəsilməsinin vacibliyini vurğulayıb. O, bu yardımların Qəzzadakı fəlakətli humanitar böhranı daha da dərinləşdirdiyini bildirib.
Humanitar Böhran və Yardımların Yenidən İstiqamətləndirilməsi
Berni Sanders müharibənin acı nəticələrinə diqqət çəkərək, Qəzzada on minlərlə insanın həyatını itirdiyini, iki milyondan çox insanın evlərindən didərgin düşdüyünü və ərazinin infrastrukturunun tamamilə dağıldığını qeyd edib. Senator Sanders, Birləşmiş Ştatların təhlükəsizlik yardımlarının verilməsində beynəlxalq insan haqları qanunlarına əməl edilməsinə dair öz öhdəliklərinə sadiq qalmadığını iddia edir. Onun fikrincə, ABŞ-ın
İsrailə yardım siyasəti dərindən nəzərdən keçirilməli və bu vəsaitlər humanitar fəlakətin aradan qaldırılmasına yönəldilməlidir.
Senatorun Çağırışı və ABŞ Siyasətindəki Müzakirələr
Yəhudi irsinə baxmayaraq, İsrailin siyasətlərinə qarşı uzun müddətdir tənqidi mövqe tutan
Berni Sanders, ABŞ administrasiyasını təcili addımlar atmağa çağırıb. O, ABŞ-ın öz dəyərlərinə sadiq qalaraq, münaqişənin həlli üçün aktiv rol oynamalı olduğunu bildirib. Sandersin bu çağırışı, ABŞ
İsrailə yardım siyasəti ətrafında Konqresdə gedən gərgin müzakirələrin bir hissəsidir. Bir çox qanunverici Qəzzada yaranmış kritik vəziyyət fonunda İsrailə yardımların miqyası və şərtləri ilə bağlı ciddi narahatlıqlarını dilə gətirirlər. Bu cür bəyanatlar ABŞ-ın regional siyasətində potensial dəyişikliklərin siqnalı ola bilər. Qəzza zolağındakı gərgin vəziyyətlə bağlı ətraflı məlumat üçün vikipediya səhifəsinə baxa bilərsiniz:
Qəzza zolağı
24 saat
Oxucu Şərhləri
Lakin, 1973-cü il hadisəsi ilə hazırkı vəziyyət arasında əsas fərq ondadır ki, 1973-cü ildəki müdaxilə açıq-aşkar bir hərbi təcavüzə cavab idi. Hazırkı vəziyyətdə isə, Senator Sandersin arqumenti İsrailin hərəkətlərinin beynəlxalq humanitar qanunları pozması ətrafında qurulub. Bu, dəstəkçilər və tənqidçilər arasında mübahisənin mahiyyətini dəyişir və daha çox siyasi və etik bir ölçüyə malikdir. 1973-cü ildən alınan əsas dərs odur ki, hərbi yardımın siyasi nəticələri uzunmüddətli və çox qatlı ola bilər. Bu dərs, hazırkı vəziyyətdə, xüsusilə yardımın dayandırılmasının potensial nəticələri nəzərə alınarkən daha vacib hala gəlir. Həmçinin, hər iki vəziyyətdə də, bu qərarın yalnız hərbi və geosiyasi nəticələrini deyil, həm də humanitar və etik aspektlərini dəqiq qiymətləndirmək vacibdir. Bu dəyərləndirmə obyektiv və tərəfsiz məlumatlara əsaslanmalıdır.
Məqalədə əsasən senatorun fikirləri əks olunur. Lakin, İsrailə verilən yardımların strateji əhəmiyyəti, regional sabitlik və regional tərəfdaşlıqlar baxımından daha ətraflı təhlil tələb edir. Yardımın dayandırılmasının İsrail-Fələstin sülh prosesinə olan təsiri, həmçinin regional geosiyasi tarazlığa necə təsir edə biləcəyi açıq-aşkar müzakirə olunmalıdır. Ümumiyyətlə, məqalənin təhlili daha geniş bir perspektiv tələb edir.
Əgər İsrailə maliyyə yardımı dayandırılırsa, bunun regional sabitliyə və ABŞ-ın Yaxın Şərqdəki mövqeyinə uzunmüddətli təsirləri nə olacaq?
Senator Sandersin çağırışı və Livan müharibəsi dövründəki vəziyyət arasında bir oxşarlıq, hər iki halda da ABŞ-ın İsrailə verdiyi yardımı İsrailin hərəkətlərinin beynəlxalq miqyasda qəbul edilməsi ilə əlaqələndirmək ehtiyacının olmasıdır. Ancaq fərqli cəhətlər də mövcuddur. Məsələn, o dövrün geosiyasi konteksti ilə bu günkü geosiyasi kontekst arasındakı fərqi nəzərə almaq vacibdir. Bu fərqlər senator Sandersin müasir çağırışının təsirini və mümkün nəticələrini necə dəyişə bilər? Bundan əlavə, hərbi yardımların kəsilməsinin Qəzzadakı humanitar böhranı necə təsir edəcəyini daha ətraflı araşdırmaq zəruridir; bu məsələdə müxtəlif ekspertlərin fikirləri nədir?
Bənzər bir vəziyyət, əlbəttə, 1973-cü il Ərəb-İsrail müharibəsindən sonra yaşanıb. O zaman da ABŞ-ın İsrailə hərbi yardımı, müharibənin gedişatı və sonrasında bölgədəki gərginliyin artması ilə bağlı kəskin tənqidə məruz qalmışdı. Həmin dövrdə də humanitar narahatlıqlar güclü arqument olmuş, lakin ABŞ hökuməti strateji maraqlarını əsas götürərək yardımın davamını təmin etmişdi.
Ancaq bu iki hadisə arasında əhəmiyyətli fərqlər var. 1973-cü ildəki müharibə açıq-aşkar bir hərbi münaqişə idi, halbuki indiki vəziyyət daha mürəkkəb bir kontekstdə - uzunmüddətli münaqişə, blokada və humanitar böhran içərisində baş verir. Bu, senator Sandersin çağırışına daha çox ağırlıq qatır, çünki Qəzzadakı humanitar fəlakətin təbii bir hadisədən deyil, siyasi qərarlardan doğması daha aydın görünür.
1973-cü il hadisəsindən çıxarıla bilən əsas dərs, uzunmüddətli hərbi yardımın regional sabitliyə təsiri üzərində ciddi düşünməyin vacibliyidir. Yardımın siyasi məqsədlərə xidmət etməsi və humanitar narahatlıqlara kömək etməməsi riski həmişə mövcuddur. Senator Sandersin çağırışının effektivliyi, digər tərəfdən, İsrail hökumətinin Qəzzadakı siyasətinə, habelə ABŞ-ın regionda ümumi mövqeyinə necə təsir etməsindən asılıdır. Qəzzadakı böhranın həlli üçün yalnız hərbi yardımın dayandırılması kifayət etməyəcək, çox ehtimal ki, diplomatik həll yolları axtarmaq daha vacib olacaq.
Bəs, əgər İsrailə hərbi yardım dayandırılmasa, lakin humanitar yardım əhəmiyyətli dərəcədə artırılıbsa, Qəzzadakı vəziyyətə necə təsir edərdi?
Daha konstruktiv bir yanaşma, yardımın davam etdirilməsi ilə yanaşı, ciddi şəkildə insan hüquqları standartlarının yerinə yetirilməsinə dair sərt şərtlər qoymaq ola bilər. Bu şərtlər, ABŞ yardımı alan hər hansı bir hərbi əməliyyatda beynəlxalq hüququn əməl olunmasını təmin edən mexanizmlər daxil olmaqla, müstəqil beynəlxalq müşahidəçilər tərəfindən yoxlanıla bilər. Eyni zamanda, Fələstinlilər üçün humanitar yardımların artırılması və İsrail-Fələstin danışıqlarının yenidən başlaması üçün daha çox diqqət yetirilməlidir. Yalnız yardımın dayandırılması, problemin kökündəki siyasi və humanitar məsələləri həll etməyəcək və daha mürəkkəb vəziyyətə səbəb ola bilər. Daha balanslı və çoxşaxəli bir yanaşma daha səmərəli bir həll yolu axtarmağa imkan verər.
Bu iki hadisə arasındakı əsas fərq, Vyetnam müharibəsində ABŞ-ın birbaşa hərbi müdaxiləsi və İsrail-Fələstin münaqişəsində ABŞ-ın daha çox maliyyə və hərbi yardım vasitəsilə dolaylı dəstəyi olmasıdır. Vyetnam müharibəsi ərzində ABŞ-ın müdaxiləsinin miqyası daha geniş idi və ölkədəki ictimai rəyin kəskin bölünməsinə səbəb olmuşdu. Hal-hazırda, İsrailə yardımın dayandırılması ilə bağlı qərar daha çətindir, çünki bu, uzunmüddətli geosiyasi əlaqələri və müttəfiqlərlə münasibətləri təsir edə bilər.
Vyetnam müharibəsi göstərdi ki, hərbi yardımların davamlılığı ilə bağlı tənqidlər nəzərə alınmasa, nəticədə ictimai etimadın itirilməsi və hətta siyasi qeyri-sabitliyə səbəb ola bilər. Hazırkı vəziyyətdə, Sandersin tələbinin nəticələri və İsrail-Fələstin münaqişəsinə qlobal təsiri dəqiq qiymətləndirilməlidir. Beləliklə, tarixi müqayisə faydalı olsa da, hər bir hadisənin özünəməxsus konteksti və fərqli amilləri nəzərə alınmalıdır. Məsələn, ABŞ ilə İsrail arasındakı tarixi əlaqələr və strateji əməkdaşlıq Vyetnam müharibəsindən fərqlidir.
Şərh Yaz