Yeni Yaxın Şərq: Afişi və xəritəsi təqdim edildi

İsrailin Yeni Diplomatik Təşəbbüsü: İbrahim Razılaşmaları

İsrail bölgədəki hərbi əməliyyatlarının böyük bir hissəsinə müvəqqəti fasilə verib. Hazırda İsrail əsgərləri yalnız Qəzza zolağında və İordan çayının qərb sahilində hərbi əməliyyatlar aparır. Livan və Suriyada işğal edilmiş ərazilərdə "təhlükəsiz bufer zonaları" yaradılıb. Müharibələrə ara verən İsrail indi diplomatik hücuma başlayıb. Bu addımın ilk təzahürü Təl-Əvivdə asılan afişa olub.

Yaxın Şərqdə Yeni Nizamın Vizyonu

Son dərəcə sadə dizayna malik afişanın mərkəzində ABŞ prezidenti Donald Trampın şəkli yer alır. Onun sağ tərəfində İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahu, sol tərəfində isə Səudiyyə Ərəbistanının Vəliəhdi Məhəmməd bin Salman dayanıb. Afişada, bu üç liderdən başqa, Livan Prezidenti Cozef Awn, Misir Prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi, Oman Sultanı Heysəm bin Tariq və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Rəhbəri Məhəmməd bin Zayed Ən-Nəhyan kimi bir çox digər regional liderlər də təmsil olunub. Trampın yuxarısında yer alan yazı isə son dərəcə sadə və lakoniktir: "İbrahim Razılaşmaları: Yeni bir Yaxın Şərq vaxtı çatıb".

Müttəfiq və Rəqiblər: Suriya dost, Türkiyə rəqib

Lakin bu afişada bir liderin yoxluğu, digər bir liderin iştirakı qədər əhəmiyyətlidir. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan afişada yer almadığı halda, Suriya Müvəqqəti Hökumətinin rəhbəri Əhməd əl-Şaraa afişada təmsil olunub. İsrail, ərazilərini işğal etdiyi Suriyanı "müttəfiq" kimi tanıdı. Lakin afişanın altında göstərilən internet saytı daha da diqqət çəkir. Belə ki, Suriya potensial müttəfiq sayılarkən, Türkiyə qara rənglə qeyd edilmiş "potensial rəqibə" çevrilib.

ABŞ prezidenti Donald Tramp əvvəlcə Suriya Müvəqqəti Hökumətinin rəhbəri Əhməd əl-Şaraanı bu razılaşmalara qoşulmağa açıq şəkildə dəvət etmişdi. ABŞ-ın xüsusi nümayəndəsi Stiv Uitkoff isə çərşənbə günü verdiyi açıqlamada "mühüm elanların yaxınlaşdığını" bildirib. Əhməd əl-Şaraanın islamçı idarəçiliyi İsrail hökuməti üçün "potensial dost" kimi qiymətləndirilib.

Lakin İsrailin "yeni regional nizam" vurğusu ilə başlatdığı kampaniya Ərəb dünyasında kəskin reaksiyalara səbəb olub. Afişanın yönəltdiyi internet saytında isə İbrahim Razılaşmalarına qatılan ölkələri, qoşulması gözlənilən ölkələri və "digərlərini" göstərən bir xəritə peyda olub. Bu xəritədə yaşıl və açıq yaşıl rəngli ölkələr potensial dostlar kimi göstərilərkən, boz və qara rəngli ölkələr "düşmənlər və rəqiblər" kimi təqdim olunub. İran və İraq qara rənglə, "Müsəlman Qardaşlar ölkələri" olan Türkiyə və Qətər isə boz rənglə qeyd olunub. Lakin Suriya, açıq yaşıl rəngi ilə diqqət çəkib.

Suriya Cəmiyyətində Qəzəb

Əhməd əl-Şaraanın, İsraillə münasibətləri hələ də düşməncəsinə olan Suriyanın lideri kimi afişaya yerləşdirilməsi bölgədə böyük qəzəbə səbəb olub. Suriyada islamçı idarəçiliyi müdafiə edən qruplar, xüsusən də bəzi sələfi meyilli qruplaşmalar, “Sionist düşmənin yanında yer alan dövlət başçımızı” qınayıb. İranpərəst İraqın "Sabrin" agentliyi, əl-Şaraanı "normallaşma kampaniyasına alət edilən terrorçu" kimi təsvir edib. Livan mediası isə bu afişanı Uitkoffun sözləri ilə əlaqələndirərək, ərəb ölkələrini İbrahim Razılaşmalarına yönəldəcəyi barədə şərh verib. Regionda yeni bir baxışın formalaşdırılmasına dair müzakirələr gedir.

Kampaniyanın Memarının Açıqlaması

"Yeni Yaxın Şərq" kampaniyasının təşəbbüskarlarından Lian Pollak-David bildirib ki, "Bu, bizim üçüncü reklam kampaniyamızdır. İsrailin, xüsusilə də İrana qarşı son hücumla qazandığı hərbi uğurları diplomatik irəliləyiş imkanına çevirməyin vaxtı çatıb". Pollak-David, bölgədəki dəyişikliyin önünü açacaq bir siyasi ittifaqın qurulmasının zəruri olduğunu müdafiə edib. O, Qəzzada müharibənin başa çatmasından sonra ərəb ölkələrinin dəstəklədiyi texnokrat bir idarəçiliyin qurulmasını və silahsızlanma prosesinin başlamasını təklif edib.

Pollak-David əlavə edib: "İsrail xalqı sonsuz bir müharibə istəmir. Hazırda Yaxın Şərqin inkişafı üçün bənzərsiz bir potensial var". Əl-Şaraanın afişada yer almasına gələn tənqidlərə isə o, "Şübhələr başa düşüləndir. Amma indiyədək dedikləri və atdığı addımlar doğru istiqamətdədir" deyərək cavab verib. Bu yeni yanaşma regionda geniş müzakirələrə səbəb olub.

24 saat