ABŞ "Hayat Tahrir al-Şam" Qrupunu Terror Təşkilatları Siyahısından Çıxardı
ABŞ Dövlət Departamenti, Suriyada hakimiyyətə gələn qiyamçı qrup Hayat Tahrir al-Shamın (HTS) “xarici terror təşkilatı” statusundan çıxarıldığını elan edib. Bu qərar, qrupun lideri Əhməd əl-Şaranın Əsəd rejimini devirərək Suriya prezidenti postuna yüksəlməsindən aylar sonra verilib.
ABŞ dövlət katibi Marko Rubio bazar ertəsi verdiyi bəyanatda, bu dəyişikliyin çərşənbə axşamından qüvvəyə minəcəyini bildirib. “Cəbhət ən-Nüsra” kimi tanınan bu qrup, “Əl-Qaidə” ilə əlaqələrinə görə on ildən artıqdır ki, ABŞ-ın xarici terror təşkilatıları siyahısında idi. Bu status, qrupa və ya onun liderlərinə amerikalılardan yardım qəbul etməyi, ABŞ bankları ilə işləməyi və ya ölkəyə səyahət etməyi çətinləşdirirdi. Rubio, bu addımın Əhməd əl-Şaranın rəhbərlik etdiyi yeni Suriya hökumətinin “müsbət addımlarını” tanıdığını vurğulayıb.
Əl-Şaranın Yüksəlişi və Yeni Hökumətin Siyasəti
Əl-Şaranın başçılıq etdiyi Hayat Tahrir al-Sham, keçən ilin sonlarında Dəməşqə doğru heyrətamiz hücuma rəhbərlik edərək, Əsəd ailəsinin Suriyadakı 54 illik hakimiyyətinə son qoymuşdu. O vaxtdan bəri, əl-Şara Suriyanın müvəqqəti prezidenti kimi çıxış edir və öz hökumətini mülayim, inklüziv bir qüvvə, həmçinin İran təsirinə qarşı mümkün bir sədd kimi təqdim etməyə çalışır. Bu ilin əvvəlində əl-Şara HTS-in, eləcə də Suriyanın 13 illik vətəndaş müharibəsində Əsəd hökumətinə qarşı döyüşən digər bütün qiyamçı qrupların ləğv ediləcəyini bəyan etmişdi. Rubio, bu addımı və yeni hökumətin “terrorizmin bütün formalarına qarşı mübarizə öhdəliyini” terror təyinatının qaldırılması qərarında əsas amil kimi qeyd edib.
ABŞ Prezidenti Donald Trampın Dəstəyi
ABŞ prezidenti Donald Tramp may ayında Suriyaya qarşı sanksiyaları qaldıracağını gözlənilməz şəkildə elan etmişdi. Bu addım, ölkənin yeni hökumətinə əhəmiyyətli dəstək oldu. Suriya, Əsəd ailəsinin qəddar diktator idarəçiliyi səbəbindən on ildən artıqdır ki, ABŞ-ın sərt sanksiyaları ilə üzləşir, bu da ölkə iqtisadiyyatını məhdudlaşdırır və xarici maliyyə axınını çətinləşdirirdi. Cənab Tramp may ayında Səudiyyə Ərəbistanında əl-Şara ilə də görüşmüşdü. ABŞ prezidenti yeni Suriya lideri haqqında “Gənc, cəlbedici bir oğlan, sərt oğlan, güclü keçmişi var,” deyə bildirmişdi.
Hayat Tahrir al-Şamın Mübahisəli Keçmişi
Lakin HTS-in sərt sələfi qiyamçı qrupu kimi keçmişi bəzi müşahidəçiləri narahat edir. Əl-Şara, 2000-ci illərdə İraqda ABŞ qüvvələrinə qarşı üsyanda iştirak etmiş, daha sonra Bəşər Əsəd hökumətinə qarşı mübarizədə Əl-Qaidə ilə əlaqəli Cəbhət ən-Nüsra qrupuna rəhbərlik etmək üçün Suriyaya göndərilmişdi. Cəbhət ən-Nüsra 2014-cü ildə ABŞ tərəfindən xarici terror təşkilatı elan edilmişdi və əl-Şaranın başına keçən ilə qədər 10 milyon dollarlıq mükafat qoyulmuşdu.
On ildən çox əvvəl, qrup üsyancı lider Əbu Bəkr əl-Bağdadinin qruplaşması olan, indi isə ad-san qazanmış İraq və Suriya İslam Dövləti (İŞİD) ilə birləşməkdən imtina edərək ondan ayrılmışdı. 2016-cı ildən bəri əl-Şaranın qrupu “Əl-Qaidə”dən uzaqlaşmış və əl-Şara qlobal terror təşkilatının bəzi metodları ilə razılaşmadığını bildirmişdi. O, 2021-ci ildə PBS-in "Frontline" proqramına müsahibəsində, “Əl-Qaidə ilə keçmişdəki əlaqəmiz bir dövr idi və o dövr sona çatdı,” demişdi.