İtaliya Fələstin dövlətinin tanınması ilə bağlı mövqeyini açıqladı
İtaliyanın Baş naziri Giorgia Meloni, Fransanın Fələstin dövlətini tanıma qərarına münasibət bildirib. Meloni İtaliyanın "La Repubblica" qəzetinə verdiyi açıqlamada mövqeyini izah edib.
Meloni: "Dövlət təsis edilmədən tanımanın əleyhinəyəm"
Baş nazir Meloni qətiyyətlə Fələstin dövlətinin tərəfdarı olduğunu, lakin dövlət təsis olunmadan əvvəl tanınmasının əleyhinə olduğunu bildirib. O, "Mövcud olmayan bir qurumu kağız üzərində tanımaq, problemi həll edilmiş kimi göstərsə də, əslində heç bir irəliləyişə səbəb olmur" deyib. Meloni, bu mövqeyini həm Fələstin Rəhbərliyinə, həm də Fransa Prezidenti Emmanuel Makrona çatdırdığını vurğulayıb. O, real bir Fələstin dövləti olmadan atılacaq tanınma addımının məqsədə zidd ola biləcəyinə inandığını əlavə edib.
Digər Ölkələrin Fələstin dövlətinin tanınmasına reaksiyaları
Ötən gün Fransa Prezidenti Emmanuel Makron ölkəsinin Fələstin dövlətini tanımaq niyyətində olduğunu və bu qərarı sentyabrda Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) Baş Assambleyasında rəsmən elan edəcəyini bəyan etmişdi. Bu addım İsrail və ABŞ-ın etirazına səbəb olmuşdu. Almaniya hökuməti isə yaxın gələcəkdə Fələstin dövlətini tanımaq planının olmadığını, hazırkı prioritetinin iki dövlətli həll istiqamətində uzun müddətdir gözlənilən irəliləyişi təmin etmək olduğunu açıqlamışdı.
Böyük Britaniyanın Baş naziri Keir Starmer isə Almaniya kansleri Olaf Şolts və Fransa Prezidenti Emmanuel Makronla telefon danışığından sonra, Fələstin dövlətinin tanınmasının, iki dövlətli həllə və Fələstinlilərlə İsraillilər üçün davamlı təhlükəsizliyə nail olacaq daha geniş bir planın tərkib hissəsi olması lazım olduğunu ifadə edib. Bu məsələ beynəlxalq münasibətlər sahəsində mühüm bir müzakirə mövzusu.
Oxucu Şərhləri
Beləliklə, İtaliya hökumətinin bu məsələdə "dövlət təsis olunması" anlayışını necə təyin etdiyi aydınlaşdırılmalıdır. Bu, beynəlxalq hüququn prinsipləri əsasında mı müəyyən olunacaq, yoxsa daha çox siyasi hesablamalara əsaslanacaq? Keçmiş hadisələrdən çıxarıla bilən əsas dərs, beynəlxalq tanınmanın gecikməsinin siyasi nəticələrinin uzun müddət davam edə biləcəyidir. Fələstin məsələsində də bu gecikmənin uzunmüddətli nəticələri, həm Fələstin, həm də regional sabitlik üçün potensial risklər yarada bilər. Bu baxımdan İtaliyanın mövqeyinin daha dəqiq və ətraflı şəkildə açıqlanması vacibdir.
Bu yanaşma, uzunmüddətli münaqişələrin həlli yolunda beynəlxalq təzyiqin azlığı ilə bağlı daha geniş bir tendensiyanın parçasıdır. Sual budur: beynəlxalq toplumun, Yaxın Şərqdəki münaqişələrin uzunmüddətli və davamlı bir həllinə nail olmaq üçün, təkcə ehtiyatlı siyasətlərdən daha qəti və prinsiplərə əsaslanan bir yanaşma qəbul etməsi nə qədər vacibdir?
Bu fərq İtaliyanın mövqeyini daha mürəkkəb edir. Şərqi Almaniyanın nümunəsindən çıxarıla biləcək əsas dərs, siyasi tanınmanın təkcə qanuni deyil, həm də geosiyasi və ideoloji nəticələri ola biləcəyidir. İtaliya, Fələstin dövlətinin tanınmasının regional sabitliyə və potensial gələcək münasibətlərə təsirini diqqətlə dəyərləndirərək ehtiyatlı yanaşır. Ancaq bu yanaşma, Fələstin məsələsindəki davamlı münaqişə nəzərə alınmaqla, Şərqi Almaniya vəziyyətindən fərqli nəticələrə gətirə bilər. Tanınma ilə bağlı qərarın uzunmüddətli nəticələrinin hərtərəfli qiymətləndirilməsi vacibdir.
Bu yanaşmanın əvvəlki illərlə müqayisəsi vacibdir. İtaliyanın Fələstinə münasibəti həmişə birmənalı olmayıb. Əvvəlki hökumətlərin mövqeləri ilə müqayisə aparılmalı, Meloni hökumətinin bu bəyanatının uzunmüddətli xarici siyasət strategiyasına necə təsir edəcəyi təhlil edilməlidir. Eyni zamanda, Fransanın Fələstini tanıması qərarının İtaliyanın bu mövqeyinə necə təsir etdiyini araşdırmaq lazımdır. Bu iki Avropa ölkəsinin fərqli yanaşmaları, Avropa Birliyi daxilində vahid bir Fələstin siyasəti qəbul etmək imkanlarını nə dərəcədə məhdudlaşdırır?
İtaliyanın mövqeyinin iqtisadi aspektləri də araşdırılmalıdır. İsrail ilə İtaliyanın güclü iqtisadi əlaqələri, Roma hökumətinin Fələstin məsələsində daha ehtiyatlı davranmasına səbəb ola bilərmi? Yoxsa bu, sadəcə siyasi bir qərar mıdır?
Nəhayət, sual budur: Fələstin dövlətinin tam tanınması üçün əsas meyarlar nə olmalıdır və İtaliya bu meyarlara çatmaq üçün Fələstinə hansı konkret dəstəyi təklif edə bilər?
Bu baxımdan, İtaliyanın, mövcud siyasi vəziyyət nəzərə alınmaqla, Fələstinin müəyyən ərazilərdə müstəqil dövlət qurumları qurmağa nail olması halında, bu qurumların tanınması ilə bağlı addımlar atmasını məqsədəuyğun hesab edirəm. Bu, həm Fələstinlilərə ümid verər, həm də müzakirələrin sürətlənməsinə, daha real və mərhələli bir yanaşmaya töhfə verərdi. Bu yanaşma, "tam tanınma" tələbini qarşılamayan, lakin Fələstinlilərin öz müqəddəratını təyinetmə hüququnu qismən də olsa təmin edən bir həll olardı. Əlbəttə, bu yanaşmanın riskləri də var, amma hazırkı durğunluq vəziyyəti nəzərə alındıqda, daha cəsarətli, mərhələli bir strategiyanın daha səmərəli ola biləcəyi ehtimalını da nəzərə almaq lazımdır.
Şərh Yaz