Pentaqonun "Gecəyarısı Çəkic Əməliyyatı" adlandırdığı İrana qarşı son hücum,
B-2 bombardmançı təyyarəsi Spirit donanmasının on illərdir həyata keçirdiyi ən
uzunmüddətli uçuş kimi qeyd edilib. Ötən həftə sonu yeddi Amerika gizli bombardmançı təyyarəsi, İrandakı nüvə obyektlərini bombalamaq üçün təxminən 37 saat davam edən bir missiya həyata keçirib. Bu, ABŞ B-2 donanmasının böyük bir hissəsinin eyni anda əməliyyatda olmasını tələb edən ciddi bir addım idi.
Ən Uzun Uçuşlar və Pilot Təcrübələri
B-2 bombardmançı təyyarəsi ilə edilmiş ən
uzunmüddətli uçuş rekordu, 2001-ci ilin oktyabrında, 11 sentyabr hücumlarından sonra Əfqanıstana ilk bombardman missiyalarından birini həyata keçirən təqaüdçü
ABŞ Hava Qüvvələri pilotları Melvin Deaile və Brian "Jethro" Nealə məxsusdur. Onlar 44 saatlıq bu bombardman missiyasının necə bir təcrübə olduğunu, sadəcə bir neçə saatlıq yuxu ilə, qablaşdırılmış quru ət yeyərək və stressli havada yanacaq doldurmalarla keçən anları danışıblar.
Brian Neal bildirib ki, 11 sentyabr hücumları o və komandasının illik nüvə potensialı təlimi zamanı baş verib. İlk olaraq ziddiyyətli xəbərlər gəlsə də, vəziyyət tez aydınlaşıb və Nealın birliyi Vaşinqtondakı Buş administrasiyası rəsmiləri üçün hərbi cavab variantları hazırlamağa başlayıb. Bu
uzunmüddətli uçuş əməliyyatına ilk dəfə 2001-ci ilin oktyabr ayının əvvəllərində Missuri ştatındakı Whiteman Hava Bazasından Əfqanıstana doğru səhər erkən saatlarda havaya qalxaraq qatılıblar.
Uçuşdan əvvəl, missiya avadanlıqlarını təmin edən hava qüvvələri personalı pilotlar üçün bombardmançı təyyarənin arxa hissəsinə sığacaq qədər uzun bir qataq gətirmişdi. Neal 2 milyard dollarlıq təyyarənin içindəki bu improvizə edilmiş yatma sistemini gülərək xatırlayır: "Pilləkənlə qalxıb kokpitə girəndə yerdə təxminən 1.80 metrlik düz bir sahə var. İki gün ərzində o kiçik sahədə cəmi təxminən beş saat yatdım."
44 saatlıq bir uçuş üçün beş saat yuxu kifayət etmirdi. Neala görə, pilotlara ayıq qalmalarına kömək etmək üçün adətən "go pill" kimi tanınan oyadıcı dərmanlar verilir. Neal bu həbi qəbul etməkdən imtina etsə də, Deaile istifadə edib. Uçuş zamanı növbə ilə yatmağa çalışsalar da, missiyadan əvvəlki gərginlik səbəbindən çox yata bilməyiblər. Üstəlik, Əfqanıstana qərbə doğru uçduqlarından, günəş bütün gün zirvədə olub. Pilot Neal deyir: "Günəş gözünüzə düşəndə insanın yatası gəlmir."
Havada Yanacaq Doldurma və Texniki Çətinliklər
Neal karyerası boyunca idarə etdiyi F-16 və F-22 kimi qırıcı təyyarələrlə müqayisədə
B-2 bombardmançı təyyarəsi idarə etməyi idman avtomobilindən düşüb yük maşını sürməyə bənzədir. Deaile isə B-52 kimi strateji bombardmançı təyyarələrlə təcrübəsi olsa da, B-2 Spiritin olduqca fərqli bir təyyarə olduğunu qeyd edir.
B-2 bombardmançı təyyarəsi havada olarkən bir pilotun ayıq olması kifayətdir, bu da digərinin dincəlməsinə imkan verir. Lakin havaya qalxma, enmə, bomba atma və yanacaq doldurma kimi bütün tapşırıqlar iki pilot tələb edir. Uzun uçuşlar üçün, xüsusilə ağır sursat daşıyan bu təyyarələrdə havada yanacaq doldurma zəruridir. Yanacaq doldurma zamanı tanker ekipajının B-2-yə xüsusi sertifikata malik olması tələb olunur. Hər biri təxminən 30 dəqiqə davam edən bu doldurmalar, həm bombardmançı pilotları, həm də tanker ekipajı üçün olduqca stresslidir.
İki günlük missiya ərzində Deaile və Neal cəmi yeddi dəfə yanacaq doldurma həyata keçiriblər. Neal, missiya boyunca təxminən 340 min 200 kq JP-8 yanacağı aldıqlarını təxmin edir. Məqsəd, okean üzərində uzun saatları qarşılamaq üçün kifayət qədər yanacaq əldə etmək idi. Neal bu prosesi belə təsvir edir: "Saatda yüzlərlə mil sürətlə benzin doldurma məntəqəsinə girirsiniz." O əlavə edib ki,
B-2 bombardmançı təyyarəsinin aerodinamik quruluşu yanacaq doldurma zamanı tankeri geriyə itələdiyindən, bu iş daha da çətinləşir.
B-2 Donanmasının Hərbi Əməliyyatlardakı Rolu
Yanacaq doldurma və son anda gələn əmr ilə Neal və Deaile, B-2 ilə ən
uzunmüddətli uçuş rekordunu qırıblar. Əfqanıstan hava məkanından çıxmazdan əvvəl cəmi 16 ədəd 900 kq-lıq JDAM (GPS ilə idarə olunan bombalar) daşıyan təyyarələrindən 12-ni atmışdılar. Lakin tam rahatladıqları anda, qalan dörd bombanı da atmaq üçün yenidən Əfqanıstana qayıtmaqları əmr edildi.
Qayıtmaq üçün isə yenidən yanacaq lazım idi. Onlara göndərilən tanker ekipajı bu təyyarəni daha əvvəl heç vaxt doldurmamışdı. Buna görə də yaxınlıqdakı B-2 sertifikatlı bir tanker ekipajının gəlməsini gözləməli oldular. Pilotlar bu mərhələdə çox yemək yeməmiş, əsasən su içməyə fokuslanmışdılar. Neal bildirib ki, təyyarənin arxasındakı soyuducuda quru qablaşdırılmış ət, üzüm və bəlkə də bir sendviç var idi. Son bombaları da atdıqdan sonra marşrutlarını Hind Okeanındakı Dieqo Qarsiyadakı bazaya yönəltdilər.
İrana həyata keçirilən son B-2 missiyası haqqında danışan Deaile, ən çox donanmanın texniki qulluq və idarəçiliyindən təsirləndiyini bildirib. ABŞ-ın bütün B-2 donanması 20-dən az təyyarədən ibarətdir. Bu o deməkdir ki, İran missiyası – ehtiyat təyyarələr də daxil olmaqla – ABŞ donanmasının böyük hissəsini eyni anda havaya qaldırıb. Deaile deyib: "Hava Qüvvələri bu missiya üçün bir gecədə bombardmançı donanmasının üçdə birini havaya qaldırdı. Bu inanılmaz bir şeydir."
24 saat
