İsrailin Suriyaya endirdiyi son hava zərbələri Ağ Evi nəhayət bezdirib. Netanyahunun hərəkətləri, ABŞ prezidenti Donald Trampın komandasından yüksək səviyyəli rəsmiləri təngə gətirib.
ABŞ mərkəzli Axios xəbər portalına Tramp administrasiyasından altı müxtəlif rəsmi açıqlama verib. Onlar Netanyahunun Suriyaya endirdiyi zərbələrin artıq Ağ Evi çilədən çıxardığını bildiriblər.
Ağ Ev Netanyahudan Bezdi
Şamdakı prezident sarayının bombalanmasından sonra Ağ Evdə aparılan müzakirələrdə, “Bibi dəli kimi davranır. Hər yeri bombalayır. Bu, Trampın bölgədə qurmağa çalışdığı tarazlıqları poza bilər”, ifadələri istifadə olunub. ABŞ rəsmiləri bu Netanyahunun hərəkətlərindən ciddi narahatlıq keçirirlər.
Başqa bir rəsmi isə “Hər gün yeni bir hadisə baş verir. Nə baş verir?” deyərək narazılığını dilə gətirib.
Qəzzadakı Kilsəyə Zərbə Böyük Qəzəb Doğurdu
Tək Suriyanın bombalanması deyil, Qəzzadakı son Katolik kilsəsinin bombalanması da böyük qəzəb doğurub. ABŞ prezidenti Donald Tramp Qəzzada bir kilsəyə düşən bombaya görə Netanyahunu birbaşa arayıb izahat tələb edib.
Netanyahu kilsənin “səhv nəticəsində” vurulduğunu söyləyib. Hadisə nəticəsində kilsədə iki nəfər həyatını itirib. Eyni gün yüzdən çox Fələstinli vəfat edib.
Axios-a danışan rəsmilərə görə, Tramp administrasiyasında Netanyahunun hərəkətlərinə qarşı səbr tükənmə nöqtəsinə çatıb. Bir yüksək səviyyəli rəsmi, “Netanyahu bəzən yola gəlməyən bir uşaq kimi davranır” deyib.
Bölgədəki Gərginlik Artır
İsrailin Süveydə yaxınlığında Suriya ordusuna aid bir konvoyu vurmasından sonra bölgədə gərginlik son həddə çatıb. İsrail bu hücumu Dürzi milisləri ilə Bədəvi qrupları arasındakı qarşıdurmalara müdaxilə kimi müdafiə edib.
Ancaq Tel-Əviv Süveydədən geri çəkilməyi qəbul edənədək Rubionun çağırışına baxmayaraq əməliyyatları dayandırmayıb. Bölgədəki gərginliklər müxtəlif silahlı qruplar və ideoloji sələfi cərəyanlarının fəaliyyəti fonunda daha da qəlizləşir. Bu müddət ərzində Türkiyə və Səudiyyə Ərəbistanı da Vaşinqtona İsrailin hava zərbələrinə qarşı etirazlarını bildirib. İsrailin Ağ Evdəki mövqeyinin son bir həftədə ciddi şəkildə zədələndiyi qeyd olunur.
Ən Yaxın Dəstəkçilərini İtirir
ABŞ prezidenti Donald Tramp hələ Netanyahunu ictimaiyyət qarşısında tənqid etməyib, lakin onun müşavirlərinin narahatlığı getdikcə artır.
Ötən həftə Trampla iki dəfə görüşən Netanyahu, Vaşinqtondan güclü dəstək qənaəti ilə ayrılmışdı. Lakin ABŞ diplomatları Netanyahunun hərəkətləri və İsrailin Dürzi icmasını əsas gətirərək Suriyanın daxili suverenliyinə müdaxiləsini qəbul etmirlər.
Lakin Suriyadakı hücumların ardından İordan çayının qərb sahilində Amerikan vətəndaşı olan Saif Musalletin Yəhudi məskunlaşanlar tərəfindən öldürülməsi, münasibətlərdə ani bir gərginliyə səbəb olub. Bu hadisə əlaqələrdə mövcud gərginliyi daha da dərinləşdirib.
Netanyahunun iddialarına dəstək vermək üçün qısa müddət əvvəl Qüdsdə olan Mayk Həkəbi belə bu hücumu “terrorizm” adlandırıb və İsrail hökumətini tənqid edib.
Bir rəsmi, “Bibinin siyasi iddiaları artıq sağlam düşüncəsini kölgədə qoyur. Bu, uzun müddətdə onun üçün böyük bir səhv olacaq” deyib. Digər bir rəsmi isə İsrailin hava zərbələrinin Ağ Evdə yaratdığı imicinin fərqində olmadığını bildirərək “Başlarını qumdan çıxarmaları lazımdır” ifadəsini istifadə edib.
Oxucu Şərhləri
Lakin, məqalənin başlığındakı "İsrailin Suriya hücumu Ağ Evi bezdirdi: 'Hər yeri bombalayır, Bibi dəli olub'" ifadəsi şərhinizdə kifayət qədər əks olunmayıb. Bu, olduqca qərəzli və emosional bir ifadədir və məqalənin obyektivliyini ciddi şübhə altına alır. Başlıqda istifadə olunan "bezdirdi", "bombalayır", "dəli olub" kimi ifadələr fakt əsaslı deyil, daha çox təəssürat və fikir bildirir. Bu cür dilin istifadəsi, mövzunun ciddiyyətinə zərər vurmaqla yanaşı, oxucunun məlumatı qərəzsiz şəkildə dəyərləndirməsinə mane ola bilər. Bəlkə də, məqalənin əsas iddialarını daha zərif bir dildə, faktlar və sübutlarla daha ətraflı təsdiqləmək daha yaxşı olardı. Başlığın ifadəsi məqalənin təhlilinə nə qədər təsir edir və onu nə dərəcədə qərəzli edir sualını müzakirəyə çıxarmaq faydalı olardı.
Bundan əlavə, bu hadisəni tarixi kontekstdə dəyərləndirmək lazımdır. Əvvəlki illərdə İsrailin Suriyada hərbi əməliyyatları həmişə ABŞ tərəfindən eyni şəkildə qarşılanmayıb. Məsələn, Obama administrasiyası ilə müqayisədə, Tramp administrasiyasının İsrailin hərəkətlərinə münasibəti necə fərqlənir və bunun səbəbləri nələrdir? Bu fərqli yanaşmanın arxasında dayanan iqtisadi və geosiyasi amilləri daha ətraflı təhlil etmək vacibdir. Məsələn, regional enerji ehtiyatlarına nəzarət və ya Rusiya ilə münasibətlərin gərginliyi kimi faktorlar hadisələrə necə təsir edib?
Sonda isə, əgər Ağ Ev həqiqətən də İsrailin hərəkətlərindən narahatdırsa, bu narahatlığın nəticələri nə olacaq? ABŞ-ın İsrailə qarşı hansı təzyiq mexanizmlərini işə sala biləcəyi və bu təzyiqin effektivliyi nə qədər olacağı sualı ətraflı müzakirə edilməlidir.
Bundan əlavə, məqalədəki "Netanyahunun hərəkətləri" ifadəsi kifayət qədər ümumi və dəqiq deyil. Suriyada İsrailin əməliyyatlarının hədəfləri, miqyası və nəticələri haqqında daha ətraflı məlumat olmadan, Ağ Evdəki narazılığın səbəblərini tam şəkildə qiymətləndirmək mümkün deyil. Həmçinin, ABŞ-ın regional müttəfiqləri ilə əlaqələri və bu əlaqələrin İsrail-Suriya münaqişəsinə təsiri də nəzərə alınmalıdır.
Maraqlıdır ki, bu hadisənin regional iqtisadiyyata potensial təsiri nə ola bilər? Söhbət uzunmüddətli iqtisadi zərərlərdən və ya siyasi sabitsizliyin artmasından gedirsə, bu, Ağ Evdəki narahatlığın arxasında daha dərin səbəblərin olduğunu göstərə bilər.
Oxuculara sual: Əgər İsrailin Suriyadakı hərbi əməliyyatları davam etsə və ya hətta daha da genişlənsə, Ağ Ev regional siyasətini nə qədər dəyişəcək və bunun İsrail ilə münasibətlərə və Orta Şərq regionunun ümumi sabitliyinə nə kimi təsiri olacaq?
Ancaq hazırkı vəziyyətin 2006-cı ildən fərqləndiyi əsas nöqtə, geosiyasi kontekstdir. 2006-cı ildə ABŞ-ın əsas diqqəti İraq müharibəsi idi. İndi isə ABŞ-ın daha geniş geosiyasi maraqları var, o cümlədən İranla gərgin münasibətlər və regional müttəfiqləri ilə əlaqələr. Bu, ABŞ-ın İsrailə verdiyi dəstəyin gələcək qərarlarına təsir edə bilər.
Məqalədəki məlumatlar əsasında, bu dəfəki gərginliyin daha da ciddiliyini göstərən əsas amil, Ağ Evin yüksək rütbəli məmurlarının açıq şəkildə narahatlığını ifadə etməsidir. Bu, keçmişdəki daha səssiz reaksiyalardan fərqlidir.
Beləliklə, keçmişdəki hadisələrdən alınan dərs budur ki, ABŞ-ın İsrailə verdiyi dəstək mütləq deyil və ABŞ hökuməti İsrailin hərbi əməliyyatlarının regional sabitliyə təsirlərini nəzərə alaraq öz siyasətini uyğunlaşdırmağa hazırdır. Ancaq hazırkı vəziyyətin fərqi regional kontekstin dəyişməsində, həmçinin ABŞ hökumətinin daha açıq narahatlığını ifadə etməsində özünü göstərir. Bu vəziyyətin gələcəkdə İsrail-ABŞ əlaqələrinə necə təsir edəcəyini görmək maraqlıdır.
Şərh Yaz