Qəzzada Humanitar Fəlakət: İnsanlar Un Uğrunda Qızıllarını Satırlar
İsrailin ciddi məhdudiyyətlər tətbiq etdiyi Qəzza zolağında ərzaq böhranı ölümcül həddə çatıb. Aclıq çəkən fələstinlilər bir kiloqram un almaq üçün qızıllarını satır, məhdud sayda gələn yardım TIR-larından ərzaq əldə etmək üçün həyatlarını riskə atırlar. Fələstinli rəsmilərin məlumatına görə, 111 nəfər açlıqdan ölüb, ölənlərin 80-i uşaqdır.
"Okeanda Bir Damla" Kömək: Yardım Çatışmazlığı
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) və humanitar təşkilatlar "kütləvi açlıq" barədə xəbərdarlıq edirlər. İsrail ilin əvvəlində 11 həftəlik blokadadan sonra yardımların keçidini böyük ölçüdə məhdudlaşdırıb. Hazırda Qəzzaya yalnız bir neçə yardım TIR-ı daxil ola bilir. BMT rəsmiləri isə çatdırılan yardımın ehtiyac duyulanın yanında "okeanda bir damla" qaldığını bildirirlər.
Qızıl Müqabilində Un: Çətinliklərin Şəxsi Hesabatları
BBC-yə danışan 40 yaşlı Hanaa Əlmadhoun oxşar vəziyyətdə olduğunu qeyd edir. O bildirir ki, insanlar qızıllarını sataraq un alırlar: "Un hər şeyin əsasıdır. Lakin çox bahadır və tapmaq çətindir." 43 yaşlı universitet müəllimi İhab Abdullah da hər gecə yatağa ac gedir: "Mən aclığa dözərəm, amma uşaqlarımı düşünmədən dayana bilmərəm. Pulun olan da, olmayan da artıq eynidir. Bazarda yemək yoxdur, tapsaq da qiymətlər ağlasığmazdır."
Məhsulların Dəhşətli Qiymətləri və Gündəlik Xərclər
Bir kiloqram mərci və ya lobya tapmaq üçün kilometrlərlə yol qət etmək məcburiyyətində qaldığını deyən Abdullah bildirib ki, "Mərci kiloqramı 30 dollara çatıb, buna odun da əlavə olunur. Gündə 100 dollar lazımdır. Bu şəraitdə yaşamaq qeyri-mümkündür." Qəzzada məcburi köçkün olan 32 yaşlı Yunis Əbu Ude baş verənləri belə xülasələndirir: "Bizi bir toyuq fermasına qapayıb ac saxladıqları kimidir. Bu bir soyqırım müharibəsi, açlıq müharibəsi, psixoloji müharibədir… Sürgün müharibəsi, çadır müharibəsi, isti və günəş müharibəsi yaşayırıq."
Gündəlik Bir Öyün Belə Yemək Tapmaq Çətinliyi
Qəzza şəhərindən 70 yaşlı Vaci Əl-Nəccar Independent qəzetinə verdiyi açıqlamada 13 nəfərlik ailəsini dolandırdığını, lakin artıq un almaqda çətinlik çəkdiyini deyib: "Əvvəllər 35 şekelə aldığımız unun kiloqramı indi 180 şekel olub. Aclıq içindəyik. Özümə bir öyün yemək belə hazırlaya bilmirəm. Uşaqlar gündə üç dəfə yemək yeməlidir, amma biz gündə bir öyünü belə qarşılaya bilmirik. Şəkərdən danışmırıq artıq. Bazarda kiloqramı demək olar ki, 100 dollara çatıb. Tərəvəz və meyvələr də eyni şəkildə. Ən kasıb coğrafiyada yaşayırıq, amma ən bahalı qidanı biz istehlak edirik." Öz çəkisinin dörddə birini itirdiyini deyən Əl-Nəccar, nəvələrinə un ala bilmədiyini, qalan az çörəyi böldüklərini, bunun da kifayət etmədiyini izah edir. Müharibənin 21-ci ayına daxil olduğu Qəzzada ərzaq böhranı daha əvvəl görünməmiş səviyyəyə çatıb. Fələstinli səhiyyə rəsmiləri 7 oktyabr 2023-cü ildən bu yana 60 mindən çox insanın həlak olduğunu bildirirlər.
Jurnalistlərə Giriş Çağırışı: Beynəlxalq Agentliklərdən Müraciət
Beynəlxalq xəbər agentlikləri Agence France-Presse (AFP), Associated Press (AP), Reuters və BBC cümə axşamı verdikləri birgə açıqlamada İsrailə Qəzzaya jurnalistlərin giriş-çıxışına icazə verməsi çağırışını ediblər. Qəzza hələ də sıx blokada altındadır. Agentliklər birgə açıqlamalarında bu ifadələri istifadə ediblər: "Qəzzadakı jurnalistlərimiz üçün dərin narahatlıq hissi keçiririk, çünki onlar özlərini və ailələrini qidalandıra bilməyəcək vəziyyətə düşüblər." Açıqlamada qeyd olunub: "İsrail səlahiyyətlilərinə bir daha çağırış edirik, jurnalistlərin Qəzzaya giriş-çıxışına icazə verilməsini tələb edirik."
Oxucu Şərhləri
Bu hadisənin daha böyük bir kontekstdə - davamlı humanitar böhranların və iqtisadi məhdudiyyətlərin insan həyatına, xüsusilə uşaqlara təsiri baxımından araşdırılması vacibdir. Belə bir böhranın uzunmüddətli sosial və psixoloji nəticələri nə olacaq?
Bu hadisəni digər mühasirə altındakı ərazilərin, məsələn, Suriyanın müəyyən bölgələrinin və ya keçmişdə baş vermiş bənzər humanitar böhranların statistikaları ilə müqayisə etmək, Qəzzadakı vəziyyətin miqyasını daha dəqiq anlamaq üçün vacibdir. Müqayisəli təhlil, yalnız rəqəmlərə deyil, həm də siyasi və iqtisadi kontekstə diqqət yetirməlidir. Məsələn, həmin böhranlarda beynəlxalq yardımın rolu və effektivliyi necə olub?
Əlbəttə ki, fərqli yardım təşkilatlarının verdiyi məlumatlar arasında uyğunsuzluqlar ola bilər. Bu uyğunsuzluqların səbəbləri və potensial təsirləri nəzərə alınmalıdır. Həmçinin, verilən rəqəmlərin etibarlılığını dəqiqləşdirmək üçün müstəqil mənbələrə istinad etmək vacibdir.
Sonda, məqalənin məlumatlarına əsasən Qəzzadakı vəziyyət acınacaqlıdır. Lakin bu böhranın həll edilməsində beynəlxalq toplumun rolunu araşdırmadan və daha çox alternativ həll yollarını təklif etmədən bu məsələyə yanaşmaq olmaz. Suallarım budur: Qəzzadakı aclıq böhranını həll etmək üçün, İsrailin blokadasından başqa, hansı alternativ yolları nəzərdən keçirmək olar və bu strategiyaların effektivliyi necə ölçülə bilər?
Fələstinli rəsmilərin açlıqdan ölüm sayı ilə bağlı verdiyi məlumatların dəqiqliyi və yoxlanılma dərəcəsi də müzakirə mövzusudur. Bu növ statistikaların yoxlanılması və etibarlılığının təmin edilməsi, situasiyanın obyektiv qiymətləndirilməsi üçün əhəmiyyətlidir.
Bu faciənin qarşısını almaq üçün uzunmüddətli, davamlı həllər tapmaq vacibdir. Bunu əldə etmək üçün siyasi həllər, iqtisadi inkişaf proqramları və humanitar yardımların birləşdirilməsi lazımdır. Lakin, belə bir uzunmüddətli həllin mümkünlüyünü təmin edəcək siyasi iradə varmı?
Məqalə daha ətraflı olaraq bu məhdudiyyətlərin qanuniliyini, humanitar yardımların effektiv çatdırılması üçün mövcud mexanizmlərin adekvatlığını və potensial alternativ həll yollarını araşdırmalıdır. Məsələn, beynəlxalq təşkilatların vasitəsilə, hər hansı bir hərbi və ya siyasi müdaxilədən tamamilə kənar, daha səmərəli və nəzarət edilən yardım mexanizmlərinin qurulması nəzərə alınmalıdır. Bu, yalnız əsas məhsulların çatdırılmasını deyil, həmçinin yerli kənd təsərrüfatının inkişafını və davamlı həllərə yönəlməyi də əhatə etməlidir. Sadəcə "qida çatışmazlığı" ifadəsindən kənara çıxıb, daha geniş bir perspektivdən problemin kökünə toxunmaq zəruridir. Çünki təkcə humanitar yardım aclığı aradan qaldırmasa da, əsas səbəblər həll olunmadığı müddətcə, Qəzzadakı humanitar böhran davam edəcəkdir.
Daha əhəmiyyətlisi, məqalədə problemin səbəbləri haqqında geniş müzakirə aparılmır. İsrailin məhdudiyyətlərinə toxunsa da, bu məhdudiyyətlərin konkret məqsədləri və tətbiqinin ədalətliliyini soruşmaq lazımdır. Məsələn, bu məhdudiyyətlərin terrorizmin qarşısını almaq üçün tətbiq olunduğu iddia edilə bilər, amma bu iddianın nə dərəcədə əsaslı olduğunu müəyyənləşdirmək üçün müstəqil araşdırmalara ehtiyac var.
Problemin həlli üçün yalnız humanitar yardımlar kifayət deyil. Qəzzanın uzunmüddətli iqtisadi və sosial inkişafına yönəlmiş daha hərtərəfli bir yanaşma lazımdır. Bu, İsrail ilə Fələstin arasında davamlı və səmərəli dialoqun qurulmasını, qarşılıqlı etimadın bərpasını və ticarət məhdudiyyətlərinin savadlı və aşkar şəkildə yenidən nəzərdən keçirilməsini tələb edir. BMT və beynəlxalq təşkilatların rolunun daha aktiv və effektiv olması da vacibdir. Yardım əvəzinə, davamlı inkişafı təmin edəcək uzunmüddətli həllərə yönəlmək daha məqsədəuyğundur.
Şərh Yaz