Onlarla beynəlxalq humanitar təşkilat xəbərdarlıq edib ki, İsrailin Qəzzaya humanitar yardım blokadası həkimlərin və yardım işçilərinin həyatını təhlükəyə atır, eyni zamanda böyük bir xəbər agentliyi vəziyyətin dözülməz hala gəlməsi səbəbindən qalan sərbəst media əməkdaşlarını təxliyə etməyə çalışdığını bildirir.
Birgə bəyanatda 111 beynəlxalq humanitar təşkilat İsraili blokadanı dayandırmağa, Qəzzaya humanitar yardımın tam axınını (ərzaq, təmiz su və tibbi ləvazimatlar daxil olmaqla) bərpa etməyə və atəşkəsə razılıq verməyə çağırıb.
Koalisiya çərşənbə günü xəbərdarlıq edib ki, anklavdakı ehtiyatlar artıq "tamamilə tükənib" və humanitar qruplar "öz həmkarlarının və tərəfdaşlarının gözləri önündə tükəndiyinə" şahid olurlar.
"İsrail hökumətinin mühasirəsi Qəzza əhalisini aclığa məhkum etdiyi üçün, humanitar yardım işçiləri indi ailələrini doyurmaq üçün güllələnmə riski ilə eyni ərzaq növbələrinə qoşulurlar", – aralarında Sərhədsiz Həkimlər (MSF), Beynəlxalq Amnistiya və Norveç Qaçqınlar Şurasının da olduğu bəyanatda qeyd edilib.
Bəyanat 28 Qərb ölkəsinin İsraili sərt tənqid etməsindən sonra gəlib; bu ölkələr İsraili Qəzza zolağına humanitar yardımı "damcı-damcı" verməkdə ittiham ediblər. İsrailin Xarici İşlər Nazirliyi (ABŞ-ın imzalamadığı) birgə bəyanatı "reallıqdan uzaq" adlandıraraq rədd edib.
Avropa İttifaqının yüksək vəzifəli diplomatı çərşənbə axşamı bildirib ki, İsrail ordusu Qəzzada humanitar yardım axtaran insanları "öldürməyi dayandırmalıdır".
Avropa İttifaqının xarici işlər üzrə ali nümayəndəsi Kaja Kallas X-dəki paylaşımında "Qəzzada yardım axtaran mülki vətəndaşların öldürülməsi müdafiə edilə bilməz" deyib.
Fələstin Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, son 24 saat ərzində Qəzzada dördü uşaq olmaqla, 15 nəfər aclıqdan ölüb.
"Aclıq və qida çatışmazlığı halları hər an Qəzza xəstəxanalarına daxil olur," – "Əl-Şifa" Tibb Kompleksinin direktoru Dr. Məhəmməd Əbu Salmiyə çərşənbə axşamı CNN-ə bildirib.
Həkimlər və humanitar yardım işçiləri aclıqdan huşunu itirir, BMT bildirir
Oktyabr 2023-cü il hücumundan sonra İsrailin Həmasa qarşı müharibəyə başlamasından əvvəl Qəzza onsuz da humanitar yardım və ticari ərzaq tədarükündən güclü şəkildə asılı idi.
İsrail daha əvvəl humanitar yardım tədarükünü dayandırmaq qərarına görə Həması günahlandırmış, qruplaşmanın ləvazimatları oğurladığını və bundan qazanc əldə etdiyini iddia etmişdi. Həmas bu ittihamı rədd edib.
İsrail hakimiyyəti həmçinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qurumlarını hazır olan yardımı Qəzzaya çatdırmamaqda ittiham edib. Lakin BMT İsrail qüvvələrinin anklav daxilində yardımın hərəkətinə tez-tez icazə vermədiyini və daha çox yardımın gətirilməsi üçün gözlədiyini iddia edir.
Çərşənbə günü verdiyi bəyanatda humanitar agentliklər koalisiyası, həmçinin 27 mayda fəaliyyətə başlayan mübahisəli İsrail və ABŞ tərəfindən dəstəklənən Qəzza Humanitar Yardım Fondunu (GHF) tənqid edib. Təşkilatlar ərzaq paylama məntəqələrində atışmaların demək olar ki, hər gün baş verdiyini bildirib.
Fələstinli qaçqınlar üzrə BMT agentliyi UNRWA-nın Kommunikasiyalar direktoru Cülyetta Tuma ayrıca bir bəyanatda humanitar yardım axtarışının "bombalanmalar qədər ölümcül hala gəldiyini" söyləyib.
O, GHF-nin paylama sxemini "sadist ölüm tələsi" adlandıraraq tənqid edib və "snayperlərin sanki öldürmək üçün lisenziya verilmiş kimi izdihama təsadüfi atəş açdığını" bildirib.
O, əlavə edib ki, tibb işçiləri qida çatışmazlığı səbəbindən öz vəzifələrini yerinə yetirə bilmirlər.
"Həkimlər, tibb bacıları, jurnalistlər, humanitar işçilər" aclıqdan huşunu itirən və vəzifələrini yerinə yetirərkən yorğunluqdan əziyyət çəkən heyətin tərkibindədirlər, – o deyib.
İsrail uzun müddətdir UNRWA-nı ləğv etməyə çalışır, iddia edir ki, onun bəzi əməkdaşları Həmasla əlaqəlidir və məktəbləri İsrailə qarşı nifrət öyrədir. UNRWA bu ittihamları dəfələrlə rədd edib.
BMT-nin İnsan Haqları Ofisinin sözçüsü Təmin Əl-Xitanın bildirdiyinə görə, 21 iyul tarixinə qədər Qəzzada ərzaq əldə etməyə çalışarkən 1054 nəfər həlak olub – bunlardan 766-sı GHF məntəqələri yaxınlığında, 288-i isə BMT və digər humanitar yardım təşkilatlarının yardım karvanları yaxınlığında.
İsrail ordusu bəzi hallarda izdihama xəbərdarlıq atəşi açdığını etiraf edib, digər insidentlərə görə məsuliyyət daşıdığını isə rədd edib.
İyun ayının sonlarında ordu "əhali ilə sürtünməni" minimuma endirmək üçün humanitar yardım məntəqələrinə yanaşma yollarını "yenidən təşkil etdiyini" bildirsə də, qətllər davam edib.
Keçən çərşənbə günü GHF, humanitar yardım məntəqələrindən birində baş verən izdiham nəticəsində 19 nəfərin tapdaq altında qalaraq öldüyünü və bir nəfərin bıçaqlanaraq öldürüldüyünü açıqlayıb. Bu, qrupun öz məntəqələrindən birində ölüm hallarını ilk dəfə etiraf etməsi idi.
İki böyük media təşkilatı Qəzzadakı öz jurnalistləri ilə bağlı həyəcan təbili çalıb.
İngilis və ərəb dillərində xəbər kanalları yayımlayan "Əl-Cəzirə" çərşənbə günü verdiyi bəyanatda anklavdakı media işçilərinin indi "öz sağ qalmaqları uğrunda mübarizə apardığını" bildirib.
Şəbəkənin baş direktoru Dr. Mustəfa Suaq, "Əgər indi hərəkətə keçməsək, hekayələrimizi danışacaq heç kimin qalmadığı bir gələcək riski ilə üzləşirik" deyib.
"Əl-Cəzirə Ərəb" telekanalının müxbiri Ənəs Əl-Şərif sosial media paylaşımında "Mən aclıqdan boğulur, yorğunluqdan titrəyir və hər an məni izləyən huşumu itirməyə müqavimət göstərirəm" yazıb. O əlavə edib: "Qəzza ölür. Biz də onunla birlikdə öləcəyik."
İsrail 2024-cü ilin may ayında "Əl-Cəzirə"nin öz ərazisində fəaliyyət göstərməsini qadağan edib və onu Həmasın ruporu adlandırıb. "Əl-Cəzirə" bu iddiaları "əsassız ittihamlar" kimi rədd edib.
Beynəlxalq xəbər agentliyi "Frans-Press Agentliyi" (AFP) çərşənbə axşamı bildirib ki, vəziyyət "dözülməz" hala gəldiyi üçün Qəzzadan qalan sərbəst əməkdaşlarını təxliyə etməyə çalışır.
Reuters və Associated Press ilə yanaşı, Parisdə yerləşən AFP, dünya üzrə digər media orqanlarını mətn, foto və video görüntülərlə təmin edən üç böyük qlobal xəbər agentliyindən biridir.
Müstəqil media mənsubları İsrail və Misirin zolağa giriş qadağaları səbəbindən Qəzzada fəaliyyət göstərə bilmirlər.
Fələstinli müxbirlər 21 aylıq münaqişə zamanı Qəzzada əziyyət çəkənlərin gözü və qulağına çevriliblər və əhalinin qalan hissəsi ilə eyni ağır şəraitdə yaşayırlar.
AFP-nin əsas jurnalist həmkarlar ittifaqı "Société de Journalistes" (SDJ) bazar ertəsi xəbərdarlıq edib ki, xəbər agentliyinin Qəzzada qalan sərbəst müxbirlərindən bəziləri aclıqdan əziyyət çəkir və işləmək üçün çox zəifdirlər.
Həmkarlar ittifaqı bəyanatda "Təcili müdaxilə olmasa, Qəzzadakı son müxbirlər öləcəklər" deyib.
SDJ bildirib ki, AFP Qəzza zolağında bir sərbəst müxbir, üç fotoqraf və altı sərbəst video jurnalistlə əməkdaşlıq edir.
Həmkarlar ittifaqı AFP əməkdaşı, agentlikdə fotoqraf kimi çalışan Bəşar Talibin mühasirəyə alınmış anklavdakı ağır vəziyyəti təsvir edən sosial media paylaşımını yayıb.
SDJ-nin bəyanatına görə, 30 yaşlı Talib şənbə günü Facebook paylaşımında yazıb: "Artıq media sahəsində işləməyə gücüm yoxdur. Bədənim zəifləyib və artıq yeriməyə qabiliyyətim yoxdur."
Bəyanata görə, Bəşar fevral ayından bəri Qəzza şəhərindəki evinin xarabalıqlarında anası, dörd qardaşı, bacıları və qardaşlarından birinin ailəsi ilə yaşayır. Bazar günü səhər o, qardaşlarından birinin "aclıq səbəbindən yıxıldığını" bildirib.
Digər AFP əməkdaşı, tək adla identifikasiya olunan Əhlamdan sitat gətirilib: "Hər dəfə bir hadisəni işıqlandırmaq, müsahibə almaq və ya bir hekayəni sənədləşdirmək üçün çadırdan çıxanda, diri qayıdıb-qayıtmayacağımı bilmirəm."
O, həmkarlar ittifaqına bildirib ki, ən böyük problemi qida və su çatışmazlığıdır.
Fransa Xarici İşlər Naziri Jan-Noel Barrot çərşənbə axşamı bildirib ki, SDJ-nin çağırışlarından sonra Fransa bəzi media işçilərinin həmkarlarını "qarşıdakı həftələrdə" təxliyə etməyə ümid edir.
Barrot "FranceInter" Fransa radiosuna verdiyi müsahibədə onları çıxarmaq üçün "çox enerji sərf etdiklərini" söyləyib.
O əlavə edib ki, Qəzzadakı humanitar yardım vəziyyəti "qeyri-insanidir" və bunu "dərhal dayanmalı olan bir qalmaqal" kimi təsvir edib.
AFP bildirib ki, 2024-cü ilin yanvar-aprel ayları arasında səkkiz əməkdaşını və ailələrini Qəzzadan uğurla təxliyə edib və agentlik indi "sərt blokadaya məruz qalan ərazini tərk etməyin son dərəcə çətinliyinə baxmayaraq, sərbəst əməkdaşları üçün eyni addımları atır".
"Onların həyatları təhlükədədir, buna görə də biz İsrail hakimiyyətini onların ailələri ilə birlikdə dərhal təxliyəsinə icazə verməyə təcili çağırırıq" – bəyanatda əlavə edilib.
CNN İsrail Xarici İşlər Nazirliyi və Baş Nazirin Ofisi ilə şərh almaq üçün əlaqə saxlayıb.
İsrail-Qəzza müharibəsi, Jurnalistləri Müdafiə Komitəsinin otuz il əvvəl məlumat toplamağa başladığından bəri, bir il ərzində digər bütün münaqişələrdən daha çox media mənsubunun ölümünə səbəb olub.
Müharibə başlayandan bəri ən azı 186 media mənsubu və media işçisi öldürülüb, 89-u isə həbs edilib.
Ərzaq köçkünlərə və Qəzzadakı media işçilərinə çatmaqda çətinlik çəkərkən, SDJ bəyanatında deyib: "AFP 1944-cü ildə qurulandan bəri, biz münaqişələrdə media işçiləri itirmişik, bəziləri yaralanıb, digərləri isə əsir götürülüb. Lakin heç birimiz həmkarlarımızın aclıqdan öldüyünü xatırlamırıq."
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz