Əməliyyatların Dayandırılması Şərti Rədd Edilir
Regev bildirib ki, İsrailli girovların azad edilməsini təmin edəcək hər hansı razılaşmanı dəstəkləyir. Lakin o, bu razılaşmanın Qəzzaya edilən hücumların daimi şəkildə sonlanmasını ehtiva etməməsi şərtini irəli sürüb. Bu mövqe, İsrailin uzunmüddətli strateji hədəflərindən geri çəkilmək istəmədiyini göstərir.
Atəşkəsdən Sonra Hərbi Əməliyyatlar Bərpa Olunacaq
O, hədəflərinə çatana qədər əməliyyatları davam etdirəcəklərini və girov mübadiləsi zamanı elan edilə biləcək müvəqqəti atəşkəsdən sonra belə, bölgəyə hücumları yenidən başlayacaqlarını işarə edib. Regev qeyd edib: "Müharibə bitməyəcək. Müharibənin başa çatmasından danışan hər kəs HƏMAS-ın danışıqlarda mövqeyini sərtləşdirməsinə səbəb olur. Bu, hücumların sonu olmayacaq." Bu açıqlama beynəlxalq ictimaiyyətin narahatlığını artırır.
Fələstinlilərin Geri Dönüş Haqqına Məhdudiyyət
Regev, fələstinlilərin başqa ölkələrə köçürülməsi üçün nəzərdə tutulan "humanitar yardım şəhəri" layihəsinə dəstək verdiyini açıqlayıb. O vurğulayıb ki, bu şəhər tikildikdən sonra ora daxil olan fələstinlilərin oradan ayrılıb Qəzzanın digər bölgələrinə qayıtmasına icazə verilməyəcək. Bu təklif, məcburi köçkünlərin vəziyyətini daha da ağırlaşdıra bilər.
Diplomatik Cəhdlər və Tərəflərin Mövqeyi
Qeyd olunur ki, ABŞ, Qətər və Misirin vasitəçiliyi ilə İsrail və HƏMAS arasında dolayı danışıqlar hazırda davam edir. Vaşinqton tərəfindən hazırlanan təklifə əsasən, 10 sağ İsrail girovu və 18 nəfərin cəsədinin təhvil verilməsi müqabilində Qəzzada 60 günlük müvəqqəti atəşkəs irəli sürülür.
HƏMAS bu təklifi qəbul etsə də, müvəqqəti atəşkəs müddəti bitdikdən sonra daimi atəşkəsin təmin olunmasını tələb edir. Lakin İsrail tərəfi bu şərtə razılıq vermir. Bu fikir ayrılığı danışıqların əsas çətinliklərindən biri olaraq qalır.
Oxucu Şərhləri
Bundan əlavə, iqtisadi amillər də nəzərə alınmalıdır. Qəzzanın davamlı blokadası Fələstin iqtisadiyyatına ağır zərbə vurur, yoxsulluğu və işsizliyi artırır. Bu da həm İsrail üçün, həm də bölgə üçün potensial olaraq daha böyük təhlükə yaradır. Bəlkə də, İsrailin uzunmüddətli maraqları, Qəzzanın iqtisadi inkişafına daha çox diqqət yetirmək, həmçinin siyasi həllərə daha çox əhəmiyyət verməkdən keçir.
Beləliklə, əgər İsrail uzunmüddətli sülh və sabitlik əldə etmək istəyirsə, Regev'in mövqeyindən kənara çıxaraq, əsas problemi – Qəzzanın iqtisadi və siyasi həyatının yenidən qurulması – həll etməyə yönələn daha çevik və inteqrativ bir strategiya inkişaf etdirməli deyilmi?
Hazırkı vəziyyətin 1967-ci ildən fərqliliyi, əlbəttə ki, beynəlxalq siyasi arenada və regional güc balansında baş verən dəyişikliklərdədir. Ancaq bəyanatın “hücumlar dayanmayacaq” kimi sərt ifadələr ehtiva etməsi, əvvəlki təcrübələrin işığında, gələcəkdə daha genişmiqyaslı və daha dərin bir qarşıdurma riskinin yüksək olduğunu göstərir. Bu bəyanatın ardınca hər iki tərəfin mümkün reaksiyalarını, beynəlxalq ictimaiyyətin rolunu və gərginliyin deeskalasiyasına yönəlmiş konkret addımları müzakirə etmək vacibdir. Regev'in girovların azad edilməsini qeyd etməsi, həqiqətən də, əsas məsələnin daha geniş bir kontekst daxilində nəzərdən keçirilməsinin zəruriliyini vurğulayır. Müharibənin qarşısını almaq üçün müzakirənin çərçivəsini genişləndirmək və həllin sülh yolu ilə tapılması üçün daha çox səy göstərilməsi vacibdir.
Regevın “hücumların dayanmayacağı” bəyanatı, daha uzunmüddətli bir strategiyadan məhrum olduğunu və yalnız qısa müddətli məqsədlərə yönəldiyini göstərir. Bu, əslində, dayanıqlı sülhə nail olmaq əvəzinə, davamlı gərginlik və şiddətin qorunub saxlanmasına doğru bir yanaşmadır. Suallarım belədir: bu mövqenin İsrailin uzunmüddətli maraqlarına uyğun gəlib-gəlmədiyini, və ya bu yanaşmanın Qəzzanın insan hüquqları vəziyyətinə uzun müddətli təsirinin nə olacağını nəzərə alıb-almadığını dəqiqləşdirmək çox vacibdir. Keçmiş təcrübələrdən dərs çıxarmadan bu cür yanaşmanın nəticələri həm İsrail, həm də Fələstin üçün daha böyük bir fəlakətə gətirib çıxara bilər.
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: İsrailin uzun müddətdir davam edən təhlükəsizlik narahatlıqları və Qəzzadan gələn raket hücumlarının təhdidinin real olduğunu inkar etmək olmaz. Regev xanımın açıqlaması, əslində, İsrailin öz vətəndaşlarını qorumaq üçün verdiyi mübarizənin bir hissəsi kimi qəbul edilə bilər. Qəzzadan raket atışlarının dayanmasının tam təminatının olmaması, İsrail üçün müzakirələrə yanaşmada ehtiyatlı olmağı zəruri edir. Həqiqətən də, girovların azad edilməsi üçün belə bir qərarın verilməsi, potensial daha böyük təhlükələrin qarşısını almaq üçün hər hansı bir razılaşmadan əvvəl ehtiyatlı yanaşmanın vacibliyini göstərir. Beləliklə, mövzuya yalnız gərginlik artırıcı prizmadan deyil, həm də İsrailin milli təhlükəsizlik strategiyasının bir komponenti kimi də baxmaq vacibdir.
Şərh Yaz