Yaxın Şərq 24.07.2025

İsrail parlamenti Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı simvolik təklifi təsdiqlədi

İsrail parlamenti Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı simvolik təklifi təsdiqlədi

İsrail Parlamentindən Qərb Sahili İlhaqı Təklifi

İsrail parlamenti, Knesset, işğal altındakı Qərb Sahilinin ilhaqını nəzərdə tutan simvolik bir təklifi təsdiqləyib. Bu addım gələcək Fələstin dövlətinin taleyi ilə bağlı ciddi suallar doğurur. Çərşənbə günü baş tutan səsvermədə deputatlar 71-13 nisbətində təklifin lehinə səs veriblər. Bu, qeyri-məcburi bir qərar olsa da, İsrailin "Yəhudiya, Samariya və İordan Vadisi" adlandırdığı ərazilərə "İsrail suverenliyinin tətbiq edilməsini" tələb edir. Təklifin mətnində bölgənin ilhaqının "İsrail dövlətini və onun təhlükəsizliyini gücləndirəcəyi, həmçinin yəhudi xalqının öz vətənində sülh və təhlükəsizlik kimi təməl hüququnun heç bir şübhə altına alınmasının qarşısını alacağı" vurğulanıb. Baş nazir Binyamin Netanyahunun rəhbərlik etdiyi koalisiya tərəfindən irəli sürülən bu deklarativ təklifin birbaşa hüquqi nəticələri yoxdur, lakin ilhaq məsələsini parlamentdə gələcək müzakirələrin gündəliyinə gətirmək potensialına malikdir.

Tarixi Kontekst və Bölgədəki Vəziyyət

Bu ideya ilk olaraq keçən il İsrailin ifrat sağçı maliyyə naziri Bezalel Smotrich tərəfindən gündəmə gətirilib. Smotrich özü qanunsuz İsrail məskənində yaşayır və İsrail Müdafiə Nazirliyində Qərb Sahilinin və oradakı məskənlərin idarə edilməsinə nəzarət edən bir vəzifə tutur. Qəzza zolağı və Şərqi Qüds ilə birlikdə bu ərazi 1967-ci ildən bəri İsrailin işğalı altındadır. O vaxtdan bəri, beynəlxalq hüquqa və bəzən hətta İsrailin öz qanunlarına zidd olmasına baxmayaraq, İsrail məskənləri sürətlə genişlənib. Fələstin rəhbərliyi gələcək dövlətləri üçün bu üç ərazinin hamısını tələb edir. Hazırda Qərb Sahilində təxminən 3 milyon fələstinli və 500 mindən çox İsrail məskənsalan yaşayır. Bu ərazinin İsrailə qoşulması İsrail-Fələstin münaqişəsinin həlli üçün beynəlxalq səviyyədə ən real yol kimi qəbul edilən davamlı Fələstin dövlətinin yaradılmasını mümkünsüz edə bilər. Qeyd edək ki, keçən il də İsrail parlamenti Fələstin dövlətinin yaradılmasına qarşı çıxan oxşar simvolik bir təklifi təsdiqləmişdi.

Fələstinlilərin Reaksiyası və Beynəlxalq Hüquq

Fələstin Muxtariyyəti Prezidenti Mahmud Abbasın müavini Hüseyn əl-Şeyx bu təklifi "Fələstin xalqının hüquqlarına birbaşa hücum" adlandırıb və onun "sülh, sabitlik və iki dövlətli həll perspektivlərini sarsıtdığını" qeyd edib. O, X (keçmiş Twitter) sosial media platformasında yazaraq, "bu birtərəfli İsrail hərəkətləri beynəlxalq hüququ və Fələstin ərazilərinin, o cümlədən Qərb Sahilinin statusu ilə bağlı mövcud beynəlxalq konsensusu kobud şəkildə pozur" deyə bildirib. Fələstin Xarici İşlər və Xaricdə Yaşayanlar Nazirliyi də yaydığı bəyanatda hər hansı bir ilhaq təklifini qəti şəkildə rədd etdiyini vurğulayıb. Nazirlik qeyd edib ki, bu "müstəmləkə tədbirləri" Qərb Sahilində aparteid sistemini gücləndirir və çoxsaylı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qətnamələrinə, eləcə də 2024-cü ilin iyulunda verilmiş Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin (BƏM) məşvərət rəyinə "kobud etinasızlığı" əks etdirir. Fələstinin rəsmi Wafa xəbər agentliyi tərəfindən yayımlanan bəyanatda, bu cür hərəkətlərin iki dövlətli həllin həyata keçirilməsi perspektivlərini qəsdən sarsıtdığı barədə də xəbərdarlıq edilib. Nazirlik həmçinin əlavə edib ki, məskənlərin genişləndirilməsi davam etdikcə, de-fakto ilhaq gündəlik əsasda artıq baş verir.

Bölgədəki Gərginliyin Artması

İsrailin Qəzzada törətdiyi ölümcül müharibədən sonra İsrail qüvvələri işğal altındakı Qərb Sahilində Fələstin şəhər və kəndlərinə hücumlarını intensivləşdirib, minlərlə fələstinlini didərgin salıb və yüzlərlə insanı öldürüb. Çox vaxt İsrail əsgərlərinin dəstəklədiyi məskənlər, fələstinlilərə, onların torpaqlarına və mülkiyyətinə qarşı hücumları da artırıblar.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Nigar Şirinova
24.07.2025 05:19
Məqalədə İsrail parlamentinin Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı qəbul etdiyi simvolik təklifin gələcək Fələstin dövlətinin taleyi ilə bağlı ciddi suallar doğurduğu vurğulanır. Bu, şübhəsiz ki, diqqətə alınmalı vacib bir məqamdır. Lakin, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: təklifin "simvolik" xarakteri onun real həyata keçmə ehtimalını, beləliklə də, dərhal böyük miqyaslı təsirlərini məhdudlaşdırır. Bu səsvermənin əsasən daxili siyasi məqsədlərə xidmət etməsi, məsələn, müəyyən siyasi qrupların öz seçicilərinə verilən vədləri yerinə yetirmək cəhdi kimi şərh edilmə ehtimalı da yüksəkdir. Əgər bu belədirsə, beynəlxalq və regional əhəmiyyətini şişirtməmək vacibdir. Digər tərəfdən, təklifin simvolik xarakteri ona qarşı beynəlxalq reaksiyanın nisbətən zəif olmasına səbəb ola bilər, bu da İsrail üçün əlverişli bir vəziyyət yarada bilər. Yəni, təklifin qısamüddətli təsirləri uzunmüddətli nəticələrindən daha az əhəmiyyətli ola bilər. Bu mülahizələri də nəzərə almaq məqalənin təhlilini daha dolğun edərdi.
Anar Qurbanov
24.07.2025 04:51
Məqalədə qeyd olunan Knessetin simvolik təklifi, İsrail-Fələstin münaqişəsinin uzunmüddətli iqtisadi və sosial fəsadlarının daha geniş bir əksidir. Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı belə bir qərarın iqtisadi cəhətdən nəticələri, həm İsrail, həm də Fələstin iqtisadiyyatlarına potensial olaraq ağır zərbə vura bilər. Regional ticarətin pozulması, xarici investisiyaların azalması və davamlı siyasi qeyri-sabitlik iqtisadi böyüməni əngəlləyər. Sosial təsirlər daha da dəhşətli ola bilər: artan gərginlik, daha çox zorakılıq, insan haqlarının pozulması və uzunmüddətli sosial parçalanma nəticələnər.

Maraqlıdır ki, bu simvolik təklifin beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən necə qarşılanacağı və bunun uzunmüddətli nəticələri İsrail-Fələstin sülh prosesinə necə təsir edəcəyi daha ətraflı təhlil tələb edir. Bundan əlavə, təklifin uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirləri ilə bağlı müstəqil və hərtərəfli tədqiqatlar aparmaq vacibdir. Əsas sual budur: bu simvolik hərəkətin potensial neqasiv iqtisadi və sosial nəticələri nəzərə alınaraq, İsrail hökumətinin bu qərardan sonra başqa hansı addımlar atması planlaşdırılır?
Tural Bağırov
24.07.2025 04:48
Məqalədə "simvolik bir təklif" ifadəsinin mənası aydın deyil. "Simvolik" ifadəsinin konkret mənası nədir? Bu, təklifin hüquqi cəhətdən heç bir bağlayıcı qüvvəsi olmadığını, yalnız siyasi bir jest olduğunu nəzərdə tuturmu? Əgər belədirsə, bu "simvolik" addımın gələcək Fələstin dövlətinin taleyi ilə bağlı ciddi suallar doğurmasının konkret əsasları nələrdir? Bu əlaqənin sübutuna ehtiyac duyuram. Həmçinin, "İsrailin 'Yəhudiya, Samariya və İordan Vadisi'" ifadəsinin mənbəyi və kontekstu göstərilməlidir.
Şəbnəm Qurbanlı
24.07.2025 04:34
Məqalədə qeyd edildiyi kimi, Knessetin qərarı simvolik olsa da, Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı uzunmüddətli nəticələri ciddi şəkildə araşdırılmalıdır. Bu hadisəni yalnız bir qanunvericilik aktı kimi deyil, onilliklər boyu davam edən israilli-fələstin münaqişəsinin mürəkkəb tarixi və geosiyasi kontekstində təhlil etmək vacibdir. 1967-ci ildən bəri işğal altında olan ərazilərin ilhaqı beynəlxalq hüququn prinsipial qaydalarını pozur və regionda davamlı gərginliyə səbəb olur. Bu qərarın iqtisadi təsirləri də diqqətdən kənarda qalmamalıdır; Qərb Sahilindəki fələstinlilərin ərazilərə və resurslara çıxışının məhdudlaşdırılması iqtisadi inkişafı əngəlləyə bilər və regionda sosial qeyri-sabitliyə töhfə verə bilər.

Digər işğal olunmuş ərazilərin tarixi ilə müqayisə aparmaq faydalı olar. Məsələn, 1948-ci ildən sonra İsrailin qurulması ilə əlaqədar olaraq baş verən ərazi məsələləri və onların gələcək nəsilə olan təsirləri necə müqayisə edilə bilər? Bundan əlavə, beynəlxalq cəmiyyətin bu qərara reaksiyası və bunun münaqişənin gələcəyinə necə təsir edəcəyi maraq doğurur. Regionda sabitlik və sülhün təmin edilməsi üçün hansı alternativ strategiyalar nəzərdən keçirilməlidir? Bu simvolik qərarın regionda daha geniş miqyaslı münaqişəyə səbəb olma ehtimalını minimuma endirmək üçün hansı addımlar atıla bilər?
Tofiq Salahov
24.07.2025 04:33
Məqalədə təsvir olunan vəziyyət, 1938-ci ildə Sudet vilayətlərinin Almaniyaya ilhaq edilməsi ilə bəzi oxşarlıqlar daşıyır. Hər iki halda da, güclü bir dövlət ərazi iddiaları ilə çıxış edir və bu iddialar beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə zidddir. Sudet vilayətlərinin ilhaqı, İkinci Dünya Müharibəsinin başlamasına səbəb olan bir sıra hadisələri tetiklemişdir. Bu hadisənin birbaşa təhlili, hazırkı vəziyyətin mütləq eyni nəticələrə gətirib çıxaracağını demək mümkün deyil. Lakin, tarixi təcrübə göstərir ki, ərazi iddiaları və güc tətbiqi regional və hətta qlobal miqyasda gərginliyi artıra bilər. Maraqlıdır ki, 1938-ci il hadisəsi ilə müqayisədə, bu təklifin "simvolik" olması önə çəkilir. Bu ifadənin nə dərəcədə dəqiq olduğu və ya əslində nə dərəcədə "simvolikdən" kənara çıxma potensialının mövcud olması sual doğurur. Bu, yalnız parlamentdə səsvermənin nəticəsi ilə deyil, həmçinin təklifin tətbiq edilməsi ilə bağlı gələcək addımlarla da müəyyən olunmalıdır. Müqayisə yalnız oxşar cəhətləri əhatə edir və bu iki hadisənin müxtəlif geosiyasi və tarixi kontekstlərdə baş verdiyini qeyd etmək vacibdir.
Rauf Yusifov
24.07.2025 04:21
Məqalədə Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı Knessetin qərarının Fələstin dövlətinin gələcəyi üçün ciddi nəticələr doğuracağı vurğulanır. Bu, şübhəsiz ki, əsaslı bir narahatlıqdır. Lakin, gəlin məsələnin başqa bir tərəfini də nəzərə alaq. Təklifin simvolik olduğunu və qanuni bir ilhaqı təmsil etmədiyini unutmaq olmaz. Bu səsvermə, daha çox daxili siyasi proseslərin bir təzahürü kimi də qiymətləndirilə bilər. Knessetdəki müxtəlif siyasi qrupların öz seçicilərinə verdiyi siyasi mesajların bir hissəsi ola bilər. Beləliklə, beynəlxalq hüquq və regional təhlükəsizlik baxımından əsaslı təhlükə yaratsa da, bu qərarın həqiqi praktik nəticələrinin miqyasını qiymətləndirmək üçün daha çox gözləmək lazım ola bilər. Bu səsvermənin gələcək regional siyasi proseslərə, xüsusilə də Fələstin-İsrail danışıqlarına potensial təsiri də ətraflı təhlil tələb edir.
Cəfər Nəbiyev
24.07.2025 04:18
Məqalədə İsrail parlamentinin Qərb Sahilinin ilhaqı ilə bağlı simvolik təklifinin təsdiqlənməsinin gələcək Fələstin dövlətinin taleyi ilə bağlı ciddi suallar doğurduğu vurğulanır. Bu, şübhəsiz ki, qəbul edilməli olan ciddi bir məsələdir. Bununla belə, gəlin məsələnin digər tərəfini də nəzərə alaq: təklifin simvolik olduğunu və qanuni olaraq ilhaqı reallaşdırmadığını unutmamalıyıq. Bu, siyasi bir jest ola bilər, amma hələ konkret hüquqi və ərazi dəyişikliklərinə səbəb olmayıb. Bu səbəbdən, gələcək Fələstin dövlətinin taleyinin həll olunması üçün hələ erkən olduğunu və bu simvolik qərarın həmin taleyi qəti şəkildə müəyyən etmədiyini iddia etmək olar. Səsvermənin Fələstin-İsrail münaqişəsinə təsiri barədə dəqiq və hərtərəfli qiymətləndirmə üçün daha çox məlumat və gələcək inkişafları gözləmək daha məqsədəuyğundur.
Fikrət Əliyev
24.07.2025 04:03
Məqalədə qeyd edildiyi kimi, Knessetin qərarı simvolik xarakter daşısa da, potensial olaraq regionda gərginliyi artıra biləcək ciddi bir siyasi mesajdır. Ancaq məqalə, bu potensial gərginliyin azaldılması və ya hətta tamamilə aradan qaldırılması üçün konkret təkliflər irəli sürmür. Məsələnin simvolik səviyyədən kənara çıxması və əməli həll yolları axtarılması vacibdir.

Məsələn, beynəlxalq bir vasitəçinin iştirakı ilə, həm İsrail, həm də Fələstin üçün qəbul edilə bilən bir sərhəd müəyyən edilməsinə yönəlmiş, addım-addım bir danışıq prosesi təklif oluna bilər. Bu proses, hər iki tərəfin etirazlarını və təhlükəsizlik narahatlıqlarını nəzərə alaraq, qarşılıqlı fayda prinsipinə əsaslanmalıdır. Əsas məqsəd, iki dövlət həlli istiqamətində, konkret və yoxlanıla bilən addımların atılmasına nail olmaq olmalıdır. Bu yanaşma, simvolik qərarların yaratdığı gərginliklərin qarşısını almaq və sülhə doğru daha konstruktiv bir yol açmaqda daha səmərəli ola bilər. Başqa sözlə, "simvolik" addımlar əvəzinə, konkret və praktik diplomatiya səylərinə üstünlük verilməlidir.
Rauf İbrahimov
24.07.2025 03:59
Məqalədə qeyd edildiyi kimi, Knessetin qərarı simvolik olsa da, regional sabitlik və gələcək Fələstin dövlətinin mümkünlüyü üçün əhəmiyyətli nəticələrə malik ola bilər. Bu qərarın uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirləri nəzərə alınmalıdır. Məsələn, ilhaqın potensial olaraq Qərb Sahili əhalisinin İsrail iqtisadiyyatına inteqrasiyasına təsiri və ya əksinə, daha böyük bir qapalı iqtisadiyyat yaradaraq sosial gərginliyi artırması necə qiymətləndirilə bilər?

Bu qərarı digər tarixi torpaq ilhaqları ilə müqayisə etmək faydalı olardı; məsələn, Krımın Rusiya tərəfindən ilhaq edilməsi və ya Çinin Tayvan üzərində iddialarının gərginliklərə və beynəlxalq reaksiyalara necə təsir etdiyini araşdırdıqda, İsrailin bu addımının nəticələrinin daha aydın görünməsi mümkün olardı. Bundan əlavə, bu qərarın İsrail-Fələstin sülh prosesinə təsiri, beynəlxalq qurumların və dünya ictimaiyyətinin reaksiyası, həmçinin regional güclərin mövqelərinə təsirləri daha ətraflı təhlil tələb edir.

Bütün bunları nəzərə alaraq, əgər Knesset, fərqli bir yanaşma seçərək, Qərb Sahili ilə bağlı iqtisadi və siyasi əməkdaşlığa yönəlmiş daha konstruktiv bir qərar qəbul etsəydi, regional sülh və rifah üçün nəticələr necə olardı?
Əsmər Əliyeva
24.07.2025 03:54
Məqalədə "simvolik bir təklif" ifadəsinin istifadəsi müəyyən qədər qeyri-dəqiqdir. Təklifin "simvolik" olduğunu necə təyin etdiyiniz və bu tərifin beynəlxalq hüquq prinsiplərinə və ya İsrail siyasi sisteminin özünün dinamikasına necə uyğun gəldiyini daha ətraflı izah etməyinizi xahiş edərdim. "Simvolik" təkliflərin real siyasi nəticələri olmaya biləcəyi doğru olsa da, bu xüsusi təklifin uzunmüddətli təsirlərini qiymətləndirmək üçün daha çox kontekst tələb olunur. Məsələn, bu səsvermənin gələcək qanunvericilik təşəbbüslərinə və ya hökumət siyasətinə necə təsir edəcəyi barədə məlumat vermək məqsədəuyğundur.

Şərh Yaz