AKP millət vəkilindən Ali Koça sərt reaksiya
Fənərbaxça rəhbərliyinin təklifi Türkiyədə stadion təhlükəsizliyi xərcləri ilə bağlı müzakirələrə səbəb olub.
## Klub rəhbərindən gözlənilməz təklif
"Fənərbaxça"nın rəhbəri və Klublar Birliyinin sədri Əli Koç stadion təhlükəsizlik xidmətləri ilə bağlı maraqlı bir açıqlama verib. O, klubların təhlükəsizlik xərclərinin dövlət tərəfindən qarşılanmasının vacibliyini vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, klubların yayım gəlirləri 170 milyon ABŞ dolları təşkil etdiyi halda, təkcə polis əməkdaşlarına 8 milyon ABŞ dolları ödəniş edilir. Bu səbəbdən də təhlükəsizlik xidmətləri üçün ödənilən məbləğin dövlət tərəfindən qarşılanması daha məqsədəuyğun olardı.
## Millət vəkilindən sərt reaksiya
Əli Koçun bu açıqlaması bəzi siyasi dairələrdə narazılığa səbəb olub. AK Partiya Kocaeli millət vəkili Veysel Tipioğlu sosial media hesabında bu məsələyə münasibət bildirib. O, polis əməkdaşlarının fədakar xidmətini "yük" kimi görməyin ədalətli olmadığını qeyd edib. Millət vəkilinin bu reaksiyası ictimaiyyətdə geniş müzakirələrə yol açıb.
## Təhlükəsizlik xərcləri yük hesab edilməməlidir
Veysel Tipioğlu böyük büdcələrə sahib olan klubların təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün xərcləri "yük" kimi qiymətləndirməsinin doğru olmadığını bildirib. O, stadionlarda təhlükəsizliyi qoruyan hər bir polisin qəhrəman olduğunu vurğulayıb. Tipioğlu əlavə edib ki, onlar təkcə idman yarışlarının deyil, həm də ölkənin əmin-amanlığının və dövlətin nüfuzunun təminatıdır. Onun fikrincə, ictimai asayişi qorumaq üçün fədakarlıq göstərən polis təşkilatı təqdirə layiqdir.
Oxucu Şərhləri
Alternativ bir yanaşma olaraq, təhlükəsizlik xidmətlərinin özəlləşdirilməsi və rəqabətli bir bazarın yaradılması nəzərdən keçirilə bilər. Bu, xərclərin azaldılması, innovativ təhlükəsizlik həllərinin tətbiqi və xidmət keyfiyyətinin artırılması imkanları yarada bilər. Əlbəttə ki, bu prosesin sərt tənzimlənməsi və şəffaflıq mexanizmlərinin qurulması vacibdir. Bundan əlavə, klubların gəlirlərinin artırılması üçün yeni strategiya və mexanizmlər üzərində işləmək, onların maliyyə dayanıqlılığını gücləndirər və təhlükəsizlik xərclərinin daha asan idarə edilməsinə kömək edər.
Əli Koçun təklifi ilə keçmiş arasındakı əsas fərq, açıq və şəffaf bir sistemin yaradılması zərurətinin daha çox vurğulanmasıdır. Ancaq yalnız yayım gəlirlərinin miqdarına istinad etmək kifayət deyil. Klubların maliyyə hesabatlarının, gəlir mənbələrinin və xərclərinin tam şəffaflığı təmin edilməli, dövlət yardımlarının bölgüsü isə ciddi və obyektiv meyarlar əsasında həyata keçirilməlidir. Əks təqdirdə, yaxşı niyyətlə verilən dəstək, əvvəlki səhvlərin təkrarlanmasına və yeni problemlərin yaranmasına səbəb ola bilər. Bu məsələnin ciddi araşdırılara və sistemli bir həll yoluna ehtiyacı olduğunu düşünürəm.
Bu fərqin səbəbi bəlkə də dövrün siyasi və iqtisadi kontekstindən qaynaqlanır. 2000-ci illərin əvvəllərində şəffaflıq və hesabatlılıq indikindən daha az tələb olunurdu. Əli Koçun təklifi isə daha çox şəffaflıq və açıq maliyyələşmə çağırışı kimi görünür. Ancaq bu açıqlığın həqiqətən də şübhəsiz bir şəffaflıq olacağına dair şübhəmiz var. Bu səbəbdən, keçmiş təcrübələrdən çıxarılan əsas dərs, dövlət dəstəyinin şərtləri və monitorinqi mexanizmlərinin daha dəqiq tənzimlənməsinin vacibliyidir. Yəni, dövlət yardımı qarşılığında klubların məsuliyyət və hesabatlılıq səviyyəsinin necə artırılacağı vacib bir məsələ olmalıdır. Yoxsa, yeni bir maliyyə problemləri və ya korrupsiya riskləri yarana bilər.
Alternativ bir həll yolu olaraq, klubların, dövlət qurumlarının və özəl təhlükəsizlik şirkətlərinin birgə iştirak etdiyi, daha səmərəli və şəffaf bir təhlükəsizlik sistemi qurula bilər. Bu sistemdə, klubların öz daxili təhlükəsizlik qaydalarını inkişaf etdirməsi, özəl şirkətlərin isə bu qaydaların icrası üçün texnoloji və insan resursları təmin etməsi təmin edilə bilər. Dövlət isə bu sistemin nəzarətini həyata keçirərək, standartların qorunmasını və hesabatlılığı təmin edər. Bu yanaşma həm xərcləri azaldar, həm də məsuliyyəti bölüşdürərək daha effektiv bir təhlükəsizlik təmin edər. Bu sistemin maliyyələşdirilməsi üçün isə, məsələn, yayım gəlirlərinin kiçik bir hissəsinin bu məqsəd üçün ayrılması və ya xüsusi bir fondun yaradılması kimi variantlar araşdırıla bilər.
Bu hadisə ilə müqayisədə, indiki vəziyyətin əsas fərqi mediada daha geniş yayımlanması və sosial mediada daha geniş müzakirə olunmasıdır. Bunun nəticəsi olaraq, hökumət daha çox təzyiq altında ola bilər və bu da açıq şəkildə daha sərt reaksiyalara səbəb olur. Lakin 1990-cı illərdə yaşanan təcrübə göstərir ki, maliyyə yardımı sisteminin şəffaflığı və effektiv nəzarətin olmaması korrupsiyaya və resursların səmərəsiz istifadəsinə gətirib çıxarır. Ona görə də, Əli Koçun təklifi ciddi şəkildə araşdırılmalıdır ki, keçmişdə yaşanan səhvlər təkrarlanmasın və dövlət vəsaitlərinin səmərəli və şəffaf şəkildə istifadə olunması təmin olunsun. Təklifin konkret maliyyə mexanizmi və nəzarət sisteminin necə olacağına dair ətraflı məlumatlar olmadan, uzunmüddətli nəticələri haqqında qəti bir fikir söyləmək çətindir.
Daha dərinə gedərək, bu məsələni yalnız Fənərbaxça ilə məhdudlaşdırmaq düzgün deyil. Peşəkar idmanın maliyyələşdirilməsinin strukturuna dair ümumi bir müzakirəyə ehtiyac var. Dövlət dəstəyinin artırılması, uzunmüddətli perspektivdə özəl klubların maliyyə müstəqilliyini zəiflədə və rəqabəti azalda bilər. Bu, ədalətli oyun prinsiplərinə zidd gedə bilər və bəzi klubları digərlərinə nisbətən üstün vəziyyətə gətirərək, idmanın nüfuzuna zərbə vura bilər.
Beləliklə, uzunmüddətli perspektivdə, Türkiyədə peşəkar idmanın maliyyə davamlılığını təmin etmək üçün daha balanslaşdırılmış və şəffaf bir model yaradılması vacibdir. Bu modelin, həm dövlətin rolunu, həm də özəl sektorun maliyyə müstəqilliyini nəzərə alması lazımdır. Bəs bu modelin əsas elementləri hansılar olmalıdır?
Şərh Yaz