İsrail Zərbələri 21 Fələstinlini Öldürdü: Qurbanlar Əsasən Qadınlar və Uşaqlar

Məqalədəki faciənin miqyasını qəbul etsəm də, təkcə qurbanların sayı və demoqrafik məlumatları ilə kifayətlənməyin yetərsiz olduğunu düşünürəm. Hadisənin ətraflı səbəbləri, İsrailin hərəkətlərinin hüquqi əsasları və beynəlxalq hüququn bu hadisəyə necə tətbiq olunması barədə daha dərin araşdırma aparmaq vacibdir. Məsələn, İsrail tərəfinin bu əməllərinin özünü müdafiə və ya terrorizmlə mübarizə ilə əlaqəli olub-olmadığı və bunun beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsində qiymətləndirilməsi zəruridir.

Həmçinin, münaqişənin kökünə gedən uzunmüddətli siyasi və sosial amilləri nəzərdən keçirmədən, qısamüddətli həllər tapmaq mümkün deyil. Davamlı sülh prosesinin təmin edilməsi üçün ədalətli və davamlı bir həll yolu tapmaq üçün beynəlxalq bir konfransın təşkili, danışıqların təşviqi və münaqişənin ədalətli həllinə dəstək verən beynəlxalq təzyiqlərin gücləndirilməsi faydalı olardı. Bu konfransda tərəflərin bərabər səslənməsini təmin etmək və müstəqil beynəlxalq müşahidəçilərin iştirakı əsas məqamlardan biri olmalıdır. Yalnız belə bir yanaşma ilə bu dəhşətli hadisələrin təkrarlanmasının qarşısını almaq mümkün ola bilər.

Məqalədə təsvir olunan hadisələr, 2014-cü ildə Qəzza üzərində aparılan "Qorğuqlu Qüvvə" əməliyyatı zamanı baş verənləri xatırladır. Hər iki hadisədə də hədəf seçilmiş ərazilərdə yaşayan mülki əhalinin, o cümlədən qadınlar və uşaqların çoxlu sayda həlak olması qeydə alınıb. Ancaq bu oxşarlığa baxmayaraq, məqalədə hadisələrin dəqiq təfərrüatları, hədəf seçilməsinin motivləri, və İsrailin əməliyyatına dair bəyanatları açıqlanmır. Bu məlumatların çatışmazlığı tam bir müqayisə aparmağı çətinləşdirir.

2014-cü il hadisələrindən əsas dərs çıxarılması, mülki əhalinin təhlükəsizliyinin hərbi əməliyyatların planlaşdırılması və icra olunmasında prioritet olaraq qəbul edilməsinin zəruriliyidir. Beynəlxalq humanitar hüququn prinsiplərinə ciddi riayət etmək, qəsdən mülki əhalinin hədəfə alınmasının qarşısını almaq üçün vacibdir. Ancaq hazırkı hadisənin 2014-cü il hadisəsindən fərqlənmə səbəbləri, yalnız hadisənin bütün təfərrüatları dəqiq və tarafsız şəkildə araşdırıldıqdan sonra qiymətləndirilə bilər. Bu məqsədlə müstəqil və ədalətli bir sorğu tələb olunur.

Məqalədə qeyd olunan hadisənin dəhşətli olduğunu inkar etmirəm, amma təkcə ölüm sayı və qurbanların demoqrafik tərkibi ilə kifayətlənmək yetərli deyil. Bu hadisəni daha yaxşı anlamaq üçün İsrail-Fələstin münaqişəsinin uzunmüddətli tarixinə, Qəzza Zolağının humanitar böhranına, həmçinin beynəlxalq humanitar hüquq normalarının tətbiqi məsələsinə toxunmaq lazımdır. Məsələn, əvvəlki illərdəki oxşar hadisələrdə beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən aparılan araşdırmaların nəticələri və onların tövsiyələri nələr idi? Bu hadisənin daha əvvəlki oxşar hadisələrdən fərqi nədir? Digər silahlı münaqişələrdəki mülki əhalinin itkiləri ilə bu hadisəni müqayisə etmək nə dərəcədə ədalətlidir? Bu, yalnız qurbanların sayı ilə deyil, hadisənin baş verdiyi kontekstin dəqiq təhlili ilə mümkün ola bilər.

Əlavə olaraq, məqalədə hədəf seçilməsinin səbəbləri, həmçinin hücumun gerçəkləşmə üsulunun detalına dair məlumat yoxdur. Bu məlumatlar hadisəni daha dolğun şəkildə təhlil etməyə və münaqişənin əsas səbəblərini anlamağa imkan verərdi. Bəlkə də bu məlumatların olmaması təsadüfi deyildir. Bunu düşünmək lazımdır.

Sonda isə sual verirəm: Əgər İsrail qüvvələri bu hücumda beynəlxalq humanitar hüququ pozmuşsa, bunu yalnız ölüm sayı ilə deyil, daha dərin təhlil və araşdırmalarla necə sübut etmək olar və bunun beynəlxalq hüquq çərçivəsində nə kimi nəticələri olacaq?

Məqalədə təsvir olunan hadisənin dəhşəti danılmazdır. Ancaq bu tək hadisə deyil. Qəzza Zolağında uzun illərdir davam edən münaqişənin nəticəsi olaraq, bu cür hadisələrin sayı artmaqdadır. Qadınlar və uşaqların həlak olanların əksəriyyətini təşkil etməsi, bu münaqişənin mülki əhalinin həyatına necə təsir etdiyini aydın şəkildə göstərir. Məqalənin əsas problemi təkcə bu spesifik zərbələr deyil, əksinə onların altında yatan uzun müddətli iqtisadi və sosial ədalətsizlikdir ki, bu da Qəzza Zolağının əhalisini hədəf alına bilən bir hədəfə çevirir. Qəzzadakı iqtisadi imkansızlıq və insani yardımın məhdud olması, həyatını itirmiş insanların daha çox kövrək olmasına səbəb olmuşdur. Bu vəziyyət, davamlı münaqişə dövründə daha da şiddətlənir və gələcək nəsillərin həyatına kölgə salır. Beləliklə, sual belədir: Bu cür dövri humanitar krizlərdən əsaslı bir şəkildə qaçmaq üçün davamlı bir inkişaf və sülh strategiyası necə həyata keçirilə bilər?

Məqalədəki faciəli hadisənin təsviri təsirli olsa da, həlak olanların sayı və onların demoqrafik tərkibi haqqında daha dəqiq məlumatlar tələb olunur. Müxtəlif mənbələrdən alınmış məlumatların müqayisəsi və həlak olanların şəxsiyyətləri haqqında daha ətraflı məlumatların verilməsi təsvirin obyektivliyini artırar. Bundan əlavə, hadisənin səbəbləri və bunun arxasında duran siyasi kontekst haqqında daha ətraflı təhlil zəruridir. İsrail tərəfinin iddiaları və bu iddiaların müstəqil araşdırmalarla necə təsdiqləndiyi və ya təkzib olunduğu göstərilməlidir. Yalnız faktların sadəcə təqdim edilməsi deyil, hadisənin həm İsrail, həm də Fələstin perspektivindən çoxşaxəli təhlili oxucunun daha aydın şəkildə məsələni anlamağına kömək edər.

Daha konstruktiv bir yanaşma olaraq, beynəlxalq bir araşdırma komissiyasının qurulması və bu komissiyanın hadisəni qərəzsiz araşdırması, təsdiq olunmuş faktları əsas götürərək həm İsrail, həm də Fələstin tərəflərinin məsuliyyətinin müəyyən edilməsi, və bundan sonra da gələcək belə hadisələrin qarşısını almaq üçün konkret tədbirlərin hazırlanması məqsədəuyğun olardı. Bu araşdırma, həm də bu qarşıdurmanın kökündə olan dərin siyasi və sosial problemləri müəyyən etmək və uzunmüddətli bir həll tapmaq üçün bir imkan yaradardı.

Məqalədə təqdim olunan faciəli hadisələrə dair dərin narahatlığımı ifadə edirəm. 21 günahsız insanın, xüsusilə də qadın və uşaqların həlak olması qəbuledilməzdir və bu cür hərəkətlərin ciddiliyini vurğulamaq vacibdir. Ancaq məqalədə yalnız faciənin təsviri verilir, hadisənin kök səbəbləri və münaqişənin həlli üçün konstruktiv təkliflərə toxunulmur.

Mənə elə gəlir ki, yalnız hadisəni təsvir etməklə kifayətlənmək yetərli deyil. Bu cür faciələrin təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün uzunmüddətli həll yolları axtarmaq daha vacibdir. Beynəlxalq bir vasitəçi qrupunun yaradılması, tərəflərin bir masa ətrafında görüşməsini təmin edərək, həm qısamüddətli atəşkəs, həm də uzunmüddətli sülh danışıqlarının əsasını qoymaq üçün əsas ola bilər. Bu qrup hər iki tərəfin etimadını qazanmalı və hər bir tərəfin narahatlıqlarını nəzərə alaraq qərəzsiz bir yanaşma nümayiş etdirməlidir. Bununla yanaşı, müstəqil beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən aparılacaq araşdırmalar və hadisələrin müstəqil şəkildə araşdırılması, hadisələrin daha dəqiq anlaşılmasına və gələcək hadisələrin qarşısının alınmasına kömək edə bilər.

Eyni zamanda, İsrail hərbi əməliyyatlarının beynəlxalq humanitar hüquqa uyğunluğunun nə dərəcədə olmasını da araşdırmaq zəruridir. Əgər beynəlxalq hüquq pozuntuları aşkar olunarsa, beynəlxalq hüquq çərçivəsində müvafiq tədbirlərin görülməsi tələb olunur. Yalnız təsvirlə kifayətlənmək deyil, problemin həlli üçün konkret təkliflərin irəli sürülməsi daha səmərəli olardı.

Məqalədə "həlak olanların böyük əksəriyyətini günahsız qadınlar və uşaqlar təşkil edir" ifadəsi təəccübləndirir. Bu iddianın dəqiq statistik məlumatlarla və etibarlı mənbələrlə dəstəklənməsi vacibdir. Qurbanların yaş və cinsi tərkibi ilə bağlı daha konkret rəqəmlər və bu rəqəmlərin hansı mənbədən əldə olunduğu barədə məlumat verilməsi, oxucuların daha dolğun bir mənzərə qurmasına kömək edər. Eyni zamanda, "günahsız" ifadəsinin istifadəsi müəyyən bir subyektivlik əks etdirir və bu tərifin əsaslandırılması və ya hadisələrin hər iki tərəfin perspektivindən araşdırılması faydalı olardı.

Məqalədəki hadisələrin təsviri dəhşətlidir. Ancaq 21 fələstinlinin ölümü ilə bağlı məlumatı daha geniş bir kontekstdə dəyərləndirmək vacibdir. Bu hadisənin İsrail-Fələstin münaqişəsinin uzunmüddətli tarixçəsi, Qəzza Zolağının davam edən humanitar böhranı və regiondakı siyasi gərginliklər fonunda necə baş verdiyini aydınlaşdırmaq lazımdır.

Əvvəlki illərdə Qəzza Zolağında baş verən oxşar hadisələrin statistikası və beynəlxalq təşkilatların bu hadisələrə verdiyi reaksiyalar araşdırılmalıdır. Bu müqayisə, hadisənin miqyasını və fərqli siyasi dövrlərdə hökumətlərin reaksiyalarını müqayisə etməyə imkan verər. Digər münaqişə zonalarındakı oxşar hadisələrin araşdırılması da zərərçəkənlərin sosial və demoqrafik profili, eləcə də bu cür hadisələrin uzunmüddətli humanitar nəticələri barədə anlayışımızı genişləndirə bilər.

Eyni zamanda, məqalədə qeyd olunan "günahsız qadınlar və uşaqlar" ifadəsinin dəqiq tərifinin aydınlaşdırılması vacibdir. "Günahsız" anlayışının konkret təsvirini vermədən qadın və uşaqların həlak olmasının əsas səbəbləri barədə konkret dəlil və ya şahid ifadələri təqdim edilsəydi məqalə daha etibarlı olardı.

Sonda bir sual: Bu hadisənin arxasında dayanan əsl səbəbləri və məsuliyyəti müəyyənləşdirmək üçün hansı obyektiv, qərəzsiz və müstəqil araşdırma metodları tətbiq edilə bilər?

Məqalədəki hadisələrin təsviri dəhşətlidir və mütləq araşdırılmalıdır. Ancaq hadisələrin təkcə İsrailin hərbi əməliyyatları ilə izah edilməsi, məsələnin mürəkkəbliyini tam əks etdirmir. Qəzza Zolağının uzunmüddətli siyasi və iqtisadi vəziyyəti, hətta ən az şiddətli hərbi müdaxilələrin belə insan tələfatına gətirib çıxarması üçün şərait yaradır. Məsələn, əhalinin sıxlığı, infrastrukturun məhdudluğu və davamlı humanitar böhran, hətta qeyri-hərbi hədəflərin də təsadüfən vurulması riskinin artmasına səbəb ola bilər.

Məqalədə həlak olanların böyük əksəriyyətinin qadınlar və uşaqlar olduğu bildirilir. Bu statistika, hərbi əməliyyatların qadınlar və uşaqlar üzərində nisbətən daha çox təsiri olduğunu göstərir, bu da münaqişə zamanı zəif qrupların qorunmasına dair suallar doğurur. Daha dərin bir təhlil, Qəzza Zolağında qadınların və uşaqların sosial-iqtisadi vəziyyətinin, belə hadisələrdən təsirlənmə səviyyələrini necə artırdığını araşdırmaq lazımdır.

Bu tragediya yalnız İsrailin hərbi əməliyyatlarının nəticəsi kimi deyil, həm də uzun müddət davam edən geosiyasi gərginliklərin, siyasi qeyri-sabitliyin və sosial-iqtisadi problemlərin kompleks bir nəticəsi kimi araşdırılmalıdır. Qarşılıqlı asılılıq və mürəkkəblik hesab edilmədən, bu tip hadisələrin təkrarlanmasının qarşısını almaq mümkün deyil.

Bütün bunları nəzərə alaraq, gələcək üçün düşünülməli olan əsas sual budur: Qəzza Zolağında davamlı humanitar böhranın hərbi müdaxilələrin mülki əhali üçün fəlakətli nəticələrinə necə təsir etdiyini əhatə edən daha dərindən araşdırmalar aparmaq üçün beynəlxalq birgə səy göstərilməlimi?

Məqalədə qeyd olunan hadisənin dəhşətli olduğunu inkar etmirəm. Lakin, bu hadisəni yalnız özü ilə deyil, Qəzza Zolağında baş verən digər hadisələrlə və ümumiyyətlə İsrail-Fələstin münaqişəsinin uzunmüddətli təsirləri ilə müqayisəli şəkildə təhlil etmək vacibdir. 21 fələstinlinin ölümü, əlbəttə ki, faciədir, amma bu rəqəm son onilliklərdə həm İsrail, həm də Fələstin tərəfindən bu münaqişədə baş verən hadisələrin miqyasına nisbətən nə dərəcədə böyük və ya kiçik bir saydır? Bu məlumatın, hadisənin siyasi və hərbi səbəblərini daha aydınlaşdıracaq şəkildə genişləndirilməsi vacibdir.

Məsələn, İsrailin açıqladığı hədəflər və bu hədəflərin seçilmə səbəbləri ilə bağlı daha ətraflı məlumatlar olmalıdır. Eyni zamanda, həlak olanların kimlikləri və onların münaqişədəki rolu barədə daha dəqiq məlumatlar təqdim olunmalıdır. Münaqişənin iqtisadi və sosial təsirlərini nəzərə almadan, qurbanların sayına əsaslanan bəsit bir şərhin dəqiq bir nəticə verməyəcəyini düşünürəm. Qadınlar və uşaqların qurbanlar arasında üstünlük təşkil etməsi faciədir, amma bu, münaqişənin bütün tərəfləri üçün qəbul edilməli olan və əslində münaqişənin davamlılığının əsas səbəblərindən biri ola biləcək daha geniş humanitar böhranın əlamətidir.

Bəs bu məlumatın təqdim olunduğu kontekst, hadisəyə dair yalnız bir baxışı əks etdirir, yoxsa daha geniş bir müzakirə üçün əsas yaradır?