Gündəm 22.09.2025

Azərbaycanda əmək haqqı vergi güzəştləri başa çatır

Azərbaycanda əmək haqqı vergi güzəştləri başa çatır

Muzdlu İşçilər Üçün Vergi Güzəştləri Ləğv Olunur: Büdcə Gəlirlərində Kəskin Artım Gözlənilir

Azərbaycan hökuməti gələn ildən etibarən bəzi muzdlu işçilər kateqoriyası üçün mövcud vergi güzəştlərini dayandırmağa hazırlaşır. Bu qərar, 2026-cı il üçün açıqlanan dövlət büdcəsi proqnozları ilə də öz təsdiqini tapır. Rəsmi məlumatlara əsasən, gələn il fiziki şəxslərin gəlirləri hesabına dövlət büdcəsinə 2,567 milyard manat daxil olması planlaşdırılır ki, bu da 2025-ci ilin göstəricisindən 578 milyon manat və ya 29 faiz çoxdur. Bu artım əsasən mövcud güzəştlərin ləğvi ilə əlaqələndirilir.

Qüvvədə Olan Vergi Güzəştlərinin Şərtləri və Tətbiq Məqsədi

Vergi Məcəlləsinə əsasən, sözügedən vergi güzəştləri 2019-cu ilin yanvar ayından tətbiq olunmağa başlayıb və yeddi il müddətinə, yəni 2026-cı ilin yanvar ayının 1-dək qüvvədə qalacaq. Cari güzəştlərə görə, aylıq əməkhaqqı 8000 manatadək olan muzdlu işçilər gəlir vergisindən azad olunur. Əməkhaqqı bu həddi aşdıqda isə, yalnız 8000 manatdan yuxarı olan məbləğin 14 faizi qədər gəlir vergisi ödənilir. Məsələn, aylıq 8500 manat maaş alan bir şəxsin əməkhaqqının 500 manatlıq hissəsi üçün 70 manat gəlir vergisi hesablanır. Qeyd etmək vacibdir ki, bu güzəştlər yalnız özəl sektorun qeyri-neft bölməsində rəsmi əmək müqaviləsi ilə çalışanlara şamil edilir. Özəl məktəbdə 1000 manat maaş alan müəllim gəlir vergisindən tamamilə azad olsa da, dövlət sektorunda çalışan həmkarı eyni məbləğə görə 14 faiz vergi ödəmək məcburiyyətindədir. Hökumətin rəsmi mövqeyinə görə, bu güzəştlərin tətbiqində əsas məqsəd qeyri-rəsmi məşğulluğun leqallaşdırılması və ümumi məşğul əhalinin strukturunda rəsmi əmək müqaviləsi ilə çalışanların xüsusi çəkisini artırmaq idi.

Vergi Güzəştlərinin Effektivliyi: Hədəflərə Nail Olundu mu?

Əsas suallardan biri, hökumətin yeddi il ərzində tətbiq etdiyi vergi güzəştləri ilə bu hədəfə nə dərəcədə nail olmasıdır. Rəsmi statistikaya görə, muzdlu işçilərin bütün məşğul əhaliyə nisbəti 32 faizdən 35 faizə yüksəlib. Lakin mütəxəssislər bu qədər genişmiqyaslı güzəştin müqabilində əldə edilən nəticəni o qədər də qənaətbəxş hesab etmirlər. Mütləq ifadədə həmin dövrdə muzdlu işçilərin sayı 220 min nəfər artıb. Lakin bu artımın hamısını tətbiq olunan vergi güzəştləri ilə tam əlaqələndirmək doğru olmazdı, çünki əvvəlki yeddi ildə (2011-2018-ci illərdə) muzdlu işçilərin sayı 150 min nəfər artmışdı. Bu göstərici, güzəştlərin gözlənilən böyük təsiri yaratmadığını göstərir.

Ağırlaşan Vergi Yükü və Beynəlxalq Təcrübə

Azərbaycan kimi aşağı əməkhaqqına malik ölkələrdə yüksək gəlir vergisinin tətbiqi muzdlu işçilərin yoxsulluq riskini artıra bilər. Xüsusilə də hazırkı şəraitdə sosial, tibbi və işsizlik sığortasının tətbiqi işçilər üçün ümumi vergi yükünü xeyli ağırlaşdırır. Məsələn, gəlir vergisi ləğv edilsə belə, biznes sektorunda aylıq 1000 manat maaşla çalışan şəxsin ümumi vergi yükü 213 manat, yaxud aylıq gəlirinin 21 faizi qədər olacaq. Orta aylıq əməkhaqqının yaşayış minimumu və ya minimum əməkhaqqının 5-6 mislinə çatdığı ölkələrdə 25-30 faiz vergi yükü sosial baxımdan əzici olmaya bilər. Lakin Azərbaycanda orta maaşın rəsmi minimum gəlirlərin 2,5 misli qədər olduğu nəzərə alınarsa, 21 faizlik yük olduqca ağırdır. Bu baxımdan, mövcud güzəştlərdən imtina edilirsə, dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində muzdlu işçilər üçün tətbiq olunan müxtəlif güzəştlərdən istifadə oluna bilər. Dövlət büdcəsi ilə bağlı məsələlər daima cəmiyyətin diqqət mərkəzindədir.

Vergi Yükünün Yüngülləşdirilməsi Üçün Alternativlər

Məsələn, ABŞ-da standart və konkret xərc növləri üzrə vergi güzəştləri tətbiq edilir. Subay şəxslərin illik gəlirinin 14,6 min, ailəli şəxslərin isə ümumi gəlirlərinin 29,2 min dollarlıq hissəsi vergiyə cəlb edilmir. Konkret xərc növlərinə gəldikdə, ipotekaya görə ödənilən faizlər, müəyyən məbləği aşan tibbi və təhsil xərcləri fiziki şəxslərin gəlirlərindən çıxılır. Almaniyada işə gedib-gəlmək üçün ictimai nəqliyyat xərcləri, işçinin özünü təkmilləşdirmək üçün təlim xərclərinin müəyyən hissəsi, ianələr və pensiya sığortasına çəkilən xərclər ümumi gəlirlərdən çıxılır. Fransada isə fiziki şəxslərin gəlirlərindən vergi güzəştləri tətbiq edilərkən uşaqların sayı da nəzərə alınır və ailədə illik adambaşına 12,6 min avro məbləğində gəlirlər vergidən azad edilir. Bu təcrübələr Azərbaycanda tətbiq oluna biləcək daha ədalətli və sosialyönümlü vergi güzəştləri modelləri üçün baza rolunu oynaya bilər.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Aytən Vəliyeva
22.09.2025 14:35
Azərbaycanda mövcud olan əmək haqqı vergi güzəştlərinin başa çatması barədə məlumat olduqca düşündürücüdür. Bu addım, bir tərəfdən dövlət büdcəsinə daxilolmaları artırsa da, digər tərəfdən özəl sektorun qeyri-neft bölməsində çalışanların maliyyə vəziyyətinə təsir edəcək. Güzəştlərin əsas məqsədi qeyri-rəsmi məşğulluğun leqallaşdırılması idisə, bu məqsədə nə dərəcədə nail olunduğunu təhlil etmək vacibdir. Statistikada göstərilən artım müsbət olsa da, real təsirləri qiymətləndirmək üçün daha ətraflı analitik məlumatlar tələb olunur. Xüsusilə, bu dəyişikliyin işəgötürənlər və işçilər üçün nə kimi əlavə yük yaratacağı və ya yarada biləcəyi sual doğurur.
Məryəm Ziyadli
22.09.2025 14:30
Belə çıxır ki, cibimiz bir az da "yüngülləşəcək". Yəqin ki, gələn il "Hökumət bizi sevir" şüarlarıyla küçələrə çıxanlar olacaq, amma bu dəfə elə bizlər çıxacağıq. Hər halda, xeyirli olsun, qoy büdcəmiz "qalınlaşsın"!
Fəridə Teymurli
22.09.2025 13:45
Bu dəyişiklik, əslində, Azərbaycanda özəl sektorun qeyri-neft sahələrində çalışanların maaşlarına necə təsir edəcək? Güzəştlərin ləğvi ilə büdcəyə daxilolmalar artacaq, amma bu, işçilərin cibindən çıxacaq pulun hesabına olmayacaq ki? Maraqlıdır, yeddi illik güzəştlərin əsas məqsədi qeyri-rəsmi məşğulluğu azaltmaq idisə, bu məqsədə nə dərəcədə nail olundu? Mütəxəssislərin fikirləri bu məqamda önəmlidir.
Tural Turalov
22.09.2025 13:40
Məqalədə qeyd olunanlarla tam razı deyiləm. Azərbaycanda əmək haqqı vergi güzəştlərinin başa çatması, büdcə gəlirlərini artırmaq üçün atılan bir addım olsa da, bu, vətəndaşlar üçün sosial və iqtisadi çətinliklər yarada bilər. Xüsusilə, güzəştlərin ləğvi nəticəsində əmək haqqı az olan işçilərin gəlirləri daha da azalacaq. Bu, ehtimal ki, təkcə qeyri-rəsmi məşğulluğu artırmaqla qalmayacaq, həm də ölkə daxilində istehlakın səviyyəsini aşağı salacaq. Güzəştlərin qeyri-neft sektorunda rəsmi əmək müqaviləsi ilə çalışanlara şamil edilməsi məqsədi yaxşı olsa da, bu tədbirin nəticələri diqqətlə qiymətləndirilməlidir.
Teymur Qasımov
22.09.2025 13:35
Əziz hökumət, bu güzəştlərin sonu bizim üçün bir az "gəlir də daxil, pul da çıx" demək olacaq yəqin. Amma heyf ki, bu dəfə cəriməsiz çıxan tərəf dövlət büdcəsi olacaq. Nə isə, gələn il vergi idarəsinin bayramı olacaq, bizim də kassalarımızın qüssəsi. Budəcə demək istəyirəm ki, azərbaycanlılar bu cür sürprizlərə alışqındır, amma yenə də bir az acı həqiqətdir bu.
Günay Rzayeva
22.09.2025 13:30
Bu yazının qeyd etdiyi vergi güzəştlərinin ləğvi, ilk baxışda büdcə gəlirlərini artırmaq üçün atılmış bir addım kimi görünə bilər. Lakin, bu qərarın əhalinin müxtəlif təbəqələrinə təsiri, xüsusilə də özəl sektorda çalışanlar üçün gəlirlərindəki potensial azalma diqqətlə nəzərdən keçirilməlidir. Hökumətin qeyri-rəsmi məşğulluqla mübarizə və rəsmi iş yerlərini artırma məqsədi nə dərəcədə reallaşıb, bu da mübahisəli bir məsələdir. Əgər bu güzəştlərin ləğvi insanların real gəlirlərini azaltmaqla nəticələnəcəksə, o zaman bu qərarın sosial ədalət baxımından nə qədər məqsədəuyğun olduğu da sual doğurur. Gələcəkdə bu tədbirin iqtisadiyyata və əhalinin rifahına təsiri daha ətraflı təhlil edilməlidir.
Cavid Rəhimov
22.09.2025 13:10
Bu qərarın Azərbaycanda iqtisadiyyata təsirini diqqətlə izləmək lazımdır. Güzəştlərin ləğvi büdcə gəlirlərini artıracaq olsa da, orta və kiçik sahibkarlığın inkişafına və işə qəbul potensialına necə təsir edəcəyi sual doğurur. Ən əsası isə, bu addımın əhalinin gəlir səviyyəsini və xərcləmə qabiliyyətini necə dəyişdirəcəyini görmək maraqlı olacaq.
Orxan Cavadli
22.09.2025 13:07
Bu məqalədəki məlumatlar olduqca maraqlıdır və dövlət büdcəsi ilə bağlı mühüm məqamlara toxunur. Azərbaycanda əmək haqqı vergi güzəştlərinin başa çatması, əlbəttə ki, büdcə gəlirlərinin artımına səbəb olacaq. Bu, ölkə iqtisadiyyatı üçün müsbət bir göstərici ola bilər. Məqalədəki araşdırmalar və rəqəmlər vergi siyasətinin effektliliyini anlamağa kömək edir.
Cəmil Turalov
22.09.2025 12:29
Əmək haqqı vergi güzəştlərinin başa çatması xəbəri adamın ürəyinə bir dənə də olsa da, düşünürəm ki, bu, Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafı üçün vacib bir addımdır. Hər şeyin bir sonu var, hətta vergi güzəştlərinin də. Hər halda, büdcəyə daxil olan pul artacaqsa, bu, hamımız üçün yaxşıdır. Bəlkə də bu pulla daha çox yol tikilər, daha çox məktəb inşa olunar, kim bilir? Əsas odur ki, gələn il əmək haqqımız azalmasın, yoxsa onda "ağlamaqdan gözümüzün kökü saralar". Yəqin ki, 8000 manatdan çox maaş alanlar üçün bu xəbər elə də pis deyil. Amma elə kiçik maaşlılar var ki, onlara bu güzəştlərin hansı faydası dəydi ki, indi ləğvi belə böyük bir fərq yaratsın? Yenə də, ümid edək ki, bu dəyişikliklər hamımızın rifahı naminədir.
Teymur Orxanli
22.09.2025 12:25
Azərbaycanda əmək haqqı vergi güzəştlərinin ləğvi, büdcə gəlirlərinin artırılması baxımından məntiqli görünsə də, bu addımın sosial təsirini də nəzərdən qaçırmamaq lazımdır. Xüsusilə də özəl sektorda çalışan, nisbətən aşağı əmək haqqı alan şəxslər üçün bu dəyişiklik böyük bir yük yarada bilər. Qeyri-rəsmi məşğulluqla mübarizə məqsədi güdülürdü, lakin bu güzəştlərin ləğvi ilə rəsmi əmək münasibətlərinin qeyri-rəsmi formaya keçməsi riski də artırmış olacaqmı? Bu məsələnin təhlili əsaslı müzakirələrə səbəb olacaq.

Şərh Yaz