Türkiyə-Malayziya münasibətləri güclüdür
Hakan Fidan Malayziya və Türkiyə arasındakı əlaqələrin tarixi olaraq son dərəcə güclü və möhkəm olduğunu vurğulayıb. O, iki millət arasında qırılmaz bağların mövcudluğunu qeyd edib. Fidan bu güclü bağlardan istifadə etməyin və hər sahədə əməkdaşlığı inkişaf etdirməyin onların vəzifəsi olduğunu dilə gətirib. Nazir Fidan, liderlər arasında diplomatiyanın da son dərəcə vacib olduğunu vurğulayaraq, iki ölkə liderlərinin çox yaxın əlaqələrə malik olduğunu və bu səbəbdən də güclü bağlarının olduğunu ifadə edib. Fidan, liderlərin yaxın münasibətlərinin xarici işlər nazirləri olaraq gündəmlərini davam etdirmələri üçün əsas yaratdığını bildirib. O, Türkiyə-Malayziya əməkdaşlığını inkişaf etdirmək üçün görülə biləcək bir çox işin olduğunu qeyd edib. Fidan texnologiya, ticarət, müdafiə sənayesi və təhsil sahələrində birlikdə hərəkət edə biləcəkləri bir çox sahənin olduğunu söyləyib.Ən Yaxın Hədəf: 10 Milyard Dollar
Xarici İşlər Naziri Fidan iki ölkə arasındakı ticarət həcminin dostluğu əks etdirməyən bir səviyyədə olduğunu bildirərək, "5 milyard ABŞ dollarını yenicə keçdik və ən yaxın hədəfimiz əslində 10 milyard ABŞ dolları olacaqdır. Bu, bizim çox intensiv çalışdığımız bir sahədir," ifadələrini işlədib. ASEAN-ın onlar üçün son dərəcə əhəmiyyətli bir platforma olduğunu vurğulayan Fidan, "ASEAN bizim üçün son dərəcə vacib bir coğrafiyadır. Malayziya da ASEAN üzvü olaraq çox əhəmiyyətli bir ölkədir... Və bizim birlikdə çalışmağımız və əlaqələrimizi bu çərçivədə inkişaf etdirməyimiz çox vacibdir," qiymətləndirməsini verib. "10 milyard dollar hədəfi üçün müəyyən bir vaxt qrafiki varmı?" sualına cavab olaraq Fidan, "Əgər Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanı tanıyırsınızsa, tək bir vaxt qrafiki var, o da dünən. Yəni bu gün belə deyil. Yəni bu 10 milyard dollara dünən çatmalı idik Prezident Ərdoğanın fikrincə. Bu, bizə vəziyyətin nə qədər təcili olduğunu göstərir və bunu inkişaf etdirmək və ticarəti artırmaq üçün nə qədər uyğun bir mühit olduğunu ortaya qoyur," ifadələrini işlədib. Bakan Fidan hər iki ölkədəki investor və iş adamlarının məlumatlılığını artırmaq lazım olduğunu bildirərək, Malayziyanın ticarət və investisiya, xüsusilə də texnologiya və mikroelektronika sahələrində rəqabət üstünlüyünə malik olduğunu və bundan faydalanmaq istədiklərini söyləyib. Türk müdafiə sənayesi və müdafiə sənayesi şirkətlərinin buradakı fürsətlərdən yararlanmaq istədiklərini qeyd edən Fidan, həm ənənəvi, həm də bərpa olunan enerji mənbələri baxımından iki ölkədəki şirkətlərin üçüncü ölkələrdə görə biləcəyi çox iş olduğunu dilə gətirib.Türk İş Adamları ASEAN Ölkələrinə İnvestisiyalarını Artırır
ASEAN Sektoral Dialoq Tərəfdaşı olaraq planlarının soruşulması üzərinə Fidan, burada böyük bir gündəmlərinin olduğunu, hər iki tərəf üçün də fürsətləri ortaya çıxarmaq üçün burada olduqlarını bildirib. Nazir Fidan, "Xüsusilə Türk iş adamları və investorlar, xüsusilə də son bir neçə ildə, əlaqələrini və ASEAN ölkələrindəki sərmayələrini artırır. Bu, bizim üçün çox əhəmiyyətli bir artıdır," qiymətləndirməsini verib. İki ölkə xalqları arasındakı qarşılıqlı əlaqənin artdığını, Türk vətəndaşlarının ASEAN ölkələrinə böyük maraq göstərdiyini qeyd edən Fidan, bu ölkələrdən də Türkiyəyə turizm və təhsil məqsədi ilə səfərlər edildiyini söyləyib. Fidan, Türkiyənin ASEAN ilə uzunmüddətli əlaqəsini necə qiymətləndirdiklərinin soruşulması üzərinə, bu əlaqəni müsbət bir gündəmlə davam etdirdiklərini, bunun onlara böyük bir dəstək verdiyini vurğulayıb. Müdafiə sənayesi, enerji, texnologiya kimi bir çox fərqli sahədə investisiya imkanı olduğuna toxunan Fidan, "Çünki Türkiyə müdafiə sənayesində son dərəcə vacib, möhkəm bir təməl yaratdı. Bölgəmiz həqiqətən də problemli bir regiondur. Özümüzü müdafiə etməli olduq. Bu bölgə isə ASEAN bölgəsi daha sülhsevər əlaqələrin olduğu bir regiondur. Bəlkə də bu mənada çox müdafiə sənayesinin inkişaf etdirilməsinə ehtiyac qalmadı. Bu mənada bir-birimizi tamamlaya bilərik," ifadələrini işlədib.Qəzza bəşəriyyət və müsəlmanlar üçün uğursuzluqdur
Qəzzaya humanitar yardım və Qəzzanın yenidən inşası mövzusunda Türkiyə və Malayziyanın konkret olaraq nə edə biləcəklərinə dair suala Fidan, "Təəssüf ki, Qəzzada davam edən soyqırım həqiqətən ürəkləri yandıran bir inkişafdır. Və heç vaxt unuda bilməyəcəyimiz hadisələr, çox acı hadisələr yaşanır hamımız üçün. Və bəşəriyyət üçün ümumilikdə çox böyük bir uğursuzluqdur, lakin eyni zamanda xüsusilə də müsəlmanlar üçün böyük bir uğursuzluqdur," cavabını verib. Fidan, Türkiyə və Malayziyanın Qəzza mövzusunda müəyyən məsuliyyətlərə sahib olduğunu bildirərək, Malayziya Baş Naziri Ənver İbrahimin təzyiq altında olan, zülmə məruz qalan Fələstinlilər və işğal edilmiş Fələstin torpaqları ilə bağlı səsini ucaltdığını bildiklərini qeyd edib. Bu mövzuda yaxın bir əməkdaşlıq içində çiyin-çiyinə hərəkət etməli olduqlarını vurğulayan Fidan, "Çünki əgər bu cür bir barbarlıq qarşısında bir araya gəlməsək, bir gün gəlib bu bizi də tapa bilər," deyib. Fidan, Qəzzaya humanitar yardımın təmin edilməsi mövzusunda koordinasiyalı təzyiqin vacib olduğunu qeyd edib: "Çünki 2 milyon Qəzza vətəndaşı hazırda əsirlikdədir və Qəzza sanki bir toplama düşərgəsi kimidir. Qəzza İkinci Dünya Müharibəsindən qalma bir toplama düşərgəsini xatırladır. Buradakı Fələstin xalqı qəsdən ac saxlanılır və çətin şərtlərə məruz qalır. Bütün bunlar gözlərimiz önündə baş verir. Bunun davam etməsinə icazə verə bilmərik."ABŞ prezidenti Donald Tramp administrasiyası ilə dürüst dialoqla çox şey etmək olar
Diplomatiyanın Qərb ölkələri və xüsusilə ABŞ ilə bağlı olaraq müəyyən gündəmləri ön plana çıxarmaq baxımından çox vacib bir rol oynadığını qeyd edən Fidan, "Xüsusilə ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə əlaqələr baxımından baxıldığında, bizim təcrübəmiz budur ki, Tramp administrasiyası ilə açıq və dürüst bir dialoq qurduqda, birlikdə edə biləcəyiniz çox şey var. Bizim Türkiyə olaraq təcrübəmiz bunu göstərir," ifadələrini işlədib. Malayziya və ya İndoneziya kimi ölkələrin vasitəçilik və münaqişələrə diplomatik həllər tapma prosesinə necə cəlb edilə biləcəyinə dair sualı Fidan, "Daha əvvəl də qeyd etdiyim kimi, bölgəmizin özünəməxsus xüsusiyyətləri səbəbindən əslində çox da seçiminiz yoxdur. Çünki ya münaqişə edəcəksiniz, ya da vasitəçilik baş verəcək. Bu mənada vasitəçilik yalnız bizim marağımıza deyil, eyni zamanda regionda məsuliyyətli bir ölkə olaraq bizim regional məsuliyyətimizdir," şəklində cavablandırıb.Vasitəçilik önəmli bir diplomatiya vasitəsidir
Bunun, eyni zamanda Prezident Ərdoğanın xarici siyasət vizyonunun vacib bir hissəsi olduğunu ifadə edən Fidan, bu səbəbdən Qəzzada, İsrail-İran və Rusiya-Ukrayna arasında vasitəçilik fəaliyyətlərinə töhfə verməyə çalışdıqlarını söyləyib. Fidan, bundan başqa fərqli bölgələrdə də vasitəçilik mövzusunda çox töhfələrinin olduğunu bildirərək, vasitəçiliyin çox əhəmiyyətli bir diplomatiya vasitəsi olduğunu dilə gətirib. Vasitəçilik mövzusunda çox intensiv çalışdıqlarını, vasitəçilikdə uğursuz olunduğu təqdirdə hərbi həll və digər sahələrə daha çox yük düşdüyünü qeyd edən Nazir Fidan, çox mürəkkəb vasitəçilik texnologiyalarını tətbiq etməyə çalışdıqlarını dilə gətirib. Türkiyənin yerləşdiyi bölgədəki problemlərə toxunan Fidan; Suriya, İraq, İran və bu ölkələrin hamısının həm ölkə daxilində, həm də ölkə xaricində, qlobal mənada problemləri olduğunu və çox mürəkkəb bir sıra problemin bu bölgədə yaşandığını və bütün bunların da Türkiyənin üzərində təsirləri olduğunu söyləyib. Xarici İşlər Naziri Fidan sözlərini belə davam etdirib: "Deməli, əvvəlcə hər növ problem üçün xüsusi diplomatiya metodologiyalarını müəyyənləşdirmək, araşdırmaq və tətbiq etmək lazımdır. Bu strategiyanı həyata keçirməyə başlamalısınız və burada hədəf budur; mövcud bütün problemlərə diplomatik həllər tapmaq... Bunu etmək üçün də şəffaf olmalısınız. Digər tərəfə simpatiya bəsləməlisiniz və Prezidentimiz həmişə bunu deyir: Hər həll mütləq qazan-qazan həlli olmalıdır. Həmişə yalnız özünüzü düşünə bilməzsiniz. Diplomatiya həyata keçirəndə eyni zamanda digər tərəfin maraqlarına da diqqət yetirməlisiniz. Əks halda, bu, əsl həll və diplomatiya ola bilməz."Beynəlxalq Sistem Qaliblər Tərəfindən Qurulur
Qlobal sistemin mövcudluq problemləri yaşadığını vurğulayan Fidan, dünyanın hər hansı bir nöqtəsində bir problem olduğunda beynəlxalq sistem içərisində bu problemin mütləq hər kəsə mənfi təsir etdiyini söyləyib. Fidan, mövcud beynəlxalq sistemin İkinci Dünya Müharibəsindən dərhal sonra qurulan bir sistem olduğunu xatırladaraq, o dövrdə 55 millət-dövlətin olduğunu, hazırda isə Birləşmiş Millətlər Təşkilatına (BMT) üzv 193 millət-dövlətin olduğunu dilə gətirib. Fidan sözlərinə davam edərək: "Əgər niyyətiniz beynəlxalq sistem üzərində suverenlik qurmaq və yalnız özünüz üçün bir mühit yaratmağa çalışmaqdırsa, bu başqa bir gündəmdir. Ancaq əgər sizin niyyətiniz və siyasətiniz beynəlxalq sistemin hər kəsə bərabər və ədalətli davrandığı bir sistemə çevrilməsini təmin etməkdirsə, heç kimin kənarda qalmadığı bir sistem yaratmaqdırsa, o zaman sistem başqalarına da kömək edə bilir. Təəssüf ki, tarix boyu inkişaf etdirilən bütün beynəlxalq sistem strukturlarına baxdığımızda, bu strukturların qalib tərəflər tərəfindən qurulduğunu görürük. Nəticə etibarilə, bu sistemlər qalib tərəflərin maraqlarına xidmət edir. Lakin bunu hər gördüyümüzdə bu sistemlərin məhdud istismar müddəti olduğunu görürük." Türkiyə olaraq, "Yalnız qaliblərin baxış açısını deyil, heç kimin kənarda qalmadığı və bu sistemə daxil olduğu bir sistemə necə çevirə bilərik?" sualına həll axtardıqlarını bildirən Fidan, bunun Türkiyənin xarici siyasət missiyasının təməli olduğunu qeyd edib.Tarixdən Dərs Çıxarmalıyıq
Hakan Fidan, mövcud sistem içərisində heç kimin rəqabət üstünlüyündən imtina etmək istəmədiyini gördüklərini bildirərək, "İstər veto səlahiyyəti olsun, istərsə də Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Təhlükəsizlik Şurasında daimi üzvlük. Bunlar sanki onlara əvvəlcədən verilmiş haqlar kimi görünür və heç kim bundan imtina etmək istəmir, lakin bu haqlar da beynəlxalq cəmiyyətin qalan hissəsinin maraqlarının əleyhinə hərəkət edir. Dürüst olmaq gərəkirsə, qorxum budur ki, əgər biz tarixdən bir dərs çıxarmasaq, təəssüf ki, yeni bir beynəlxalq sistem qurmaq üçün çox böyük bir münaqişə yaşamalı olacağıq kimi gəlir. Ancaq bəşəriyyət olaraq tarixdən bir dərs çıxarmış olmalıyıq. Bu səhvi təkrarlamamalıyıq," qiymətləndirməsində bulunub. Türkiyə və Malayziyanın dünyanın fərqli bölgələrində yaşadığını, lakin eyni dəyərlərə sahib olduqlarını dilə gətirən Fidan, iki ölkə liderlərinin, cəmiyyətlərinin, xalqlarının bir fürsət tapdıqlarında dərhal çiyin-çiyinə, yan-yana dayandıqlarını söyləyib.Cənubi-Şərqi Asiya Ölkələri Assosiasiyasının (ASEAN) xüsusi rolu vurğulanıb.