Malaysia Bütün Dünya Liderlərini İsrailin Hərbi Əməliyyatlarını Cilovlamağa Çağırır
Malaysia dünya ölkələrinin liderlərinə və beynəlxalq ictimaiyyətə müraciət edərək, Fələstin ərazilərində, xüsusilə Qəzza zolağında davam edən hərbi əməliyyatlara son qoyulması üçün İsrail üzərində təzyiqləri artırmağa səsləyib. Kuala Lumpur, bölgədəki humanitar böhranın dərinləşməsi və mülki əhali arasında artan itkilər fonunda dərhal atəşkəsin təmin edilməsinin vacibliyini vurğulayır.
Qəzzadakı Humanitar Fəlakət və Beynəlxalq Hüququn Pozulması
Malaysianın bu çağırışı, Qəzzada minlərlə insanın həyatına son qoyan və on minlərlə insanı evlərindən didərgin salan şiddətli toqquşmaların davam etdiyi bir vaxta təsadüf edir. Ölkə rəsmiləri, beynəlxalq humanitar hüququn kobud şəkildə pozulduğunu, yaşayış məntəqələrinin, xəstəxanaların və məktəblərin hədəf alındığını qeyd edərək, bu vəziyyətin qəbuledilməz olduğunu bildiriblər. Malaysia beynəlxalq birliyin bu vəziyyətə susqun qalmasının gələcək fəlakətlərə yol aça biləcəyi barədə xəbərdarlıq edir.
Kuala Lumpur həmçinin, Fələstin xalqının öz müqəddəratını təyin etmək hüququnun toxunulmaz olduğunu və beynəlxalq ictimaiyyətin bu hüququn təmin edilməsi üçün qətiyyətli addımlar atmasının zəruriliyini vurğulayır. Onlar hesab edirlər ki, regionda davamlı sülh yalnız beynəlxalq hüquq və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının müvafiq qətnamələrinə əməl olunmaqla əldə edilə bilər. Bu çərçivədə, beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyin qorunması üçün beynəlxalq hüququn prinsipləri əsas olaraq qəbul edilməlidir.
Daimi Mövqe və Gələcəyə Çağırışlar
Malaysia uzun illərdir ki, Fələstin-İsrail münaqişəsində Fələstin xalqının hüquqlarını dəstəkləyən sabit mövqe nümayiş etdirir. Ölkə rəsmiləri bu çağırışla beynəlxalq arenada həmrəyliyin artırılmasına və münaqişənin ədalətli, dinc yolla həllinə nail olunmasına nail olmaq istəyir. Vurğulanır ki, dünya liderləri öz nüfuzlarından istifadə edərək İsraili dərhal hərbi əməliyyatları dayandırmağa və danışıqlar masasına oturmağa məcbur etməlidirlər ki, bölgəyə sülh və sabitlik qayıtsın.
Oxucu Şərhləri
Bundan əlavə, Malayziyanın bu çağırışının özü də ölkənin regional və qlobal geosiyasi mövqeyi ilə sıx bağlıdır. Bu çağırışın regional əməkdaşlıq, iqtisadi əlaqələr və ya Malayziyanın beynəlxalq təşkilatlardakı nüfuzuna təsiri necə olacaq? Malayziya, özünün çağırışından əlavə, Fələstin üçün konkret iqtisadi və humanitar yardım təmin etmək strategiyasını nəzərdən keçirirmi?
Beləliklə, Malayziyanın çağırışı yalnız siyasi bir bəyanatdan daha çox olub-olmadığını və beynəlxalq bir təzyiq mexanizminə çevrilə biləcəyini düşünmək vacibdir. Bəlkə də, bu çağırışın daha effektiv olması üçün konkret və ölçülə bilən hədəflərə yönəldilməsi və müttəfiq ölkələrlə daha sıx əməkdaşlıq tələb olunur? Sual budur: Malayziyanın bu çağırışının həqiqi təsiri nə olacaq və hansı amillər bu təsiri müəyyənləşdirəcək?
Alternativ bir yanaşma olaraq, Malayziya, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının vasitəçiliyi ilə genişmiqyaslı bir beynəlxalq danışıq platformasının yaradılmasına yönələ bilər. Bu platforma, həm İsrail, həm də Fələstin nümayəndələrini, həmçinin əsas regional və beynəlxalq maraqlı tərəfləri bir araya gətirərək, uzunmüddətli bir sülh planının hazırlanması üçün konstruktiv dialoqun əsasını qoya bilər. Bu yanaşma, tək tərəfli təzyiqdən daha mürəkkəb olsa da, davamlı bir həll tapmaq üçün daha yüksək potensiala malikdir. Eləcə də, platformada mülki əhalinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün konkret tədbirlərin müzakirəsi də ön plana çəkilə bilər.
Malayziyanın çağırışının nəticələrinin uzunmüddətli təsirini dəqiq qiymətləndirmək üçün Qəzzadakı humanitar böhranın köklərini - uzunmüddətli siyasi münaqişəni və ədalətsiz iqtisadi quruluşları - daha geniş şəkildə araşdırmaq lazımdır. Yalnız hərbi əməliyyatların dayandırılması deyil, həm də fundamental problemlərin həlli üçün daha sistemli yanaşmanın tətbiqi uzunmüddətli sülhün təmin olunması üçün vacibdir.
Bu çağırışın beynəlxalq siyasi mənzərədəki dəyişikliklərə necə təsir edəcəyi və beynəlxalq qurumlarda islahatların aparılmasına necə təkan verə biləcəyi sualını açıq qoyur.
Daha konstruktiv yanaşma olaraq, tərəflər arasında birbaşa danışıqların təşviq edilməsi və beynəlxalq vasitəçiliyin gücləndirilməsi daha faydalı ola bilər. Bu vasitəçiliyə, bölgədəki münaqişələrin həllində təcrübəsi olan qurumlar və şəxslər cəlb edilərək, davamlı bir sülh prosesi yaradılması üçün konkret yollar müəyyən edilə bilər. Sadəcə İsraili tənqid etmək deyil, həm İsrail, həm də Fələstin rəhbərliyinin, sülh danışıqlarına gəlməyə məcbur edəcək konkret təzyiq mexanizmlərinin işlənməsi daha məqsədəuyğundur. Bu mexanizmlər beynəlxalq sanksiyalardan tutmuş iqtisadi yardımların dayandırılmasına qədər müxtəlif formalarda ola bilər. Həmçinin, insan hüquqlarının pozulması ilə bağlı müstəqil araşdırmaların aparılması və nəticələrinin beynəlxalq tribunalara təqdim edilməsi nəzərə alınmalıdır.
Şərh Yaz