Palçıq sürüşməsi Hind kəndini uddu: Detallar

Hindistanın şimalında, Uttarakhand əyalətində yerləşən Dharali kəndini bürüyən sel suları nəticəsində yüzdən çox insan itkin düşüb, ən azı dörd nəfər həyatını itirib.

Uttarakhandda Daşqın Fəlakəti

Ordu və fəlakətə qarşı mübarizə qüvvələrinin əməkdaşları ərazidə xilas əməliyyatları aparır, dağıntılar altında qalan insanları xilas etməyə çalışırlar. Hindistan Ordusunun Mərkəzi Komandanlığı öz rəsmi səhifəsində bildirib ki, “Harsil yaxınlığındakı Xer Qad bölgəsində yerləşən Dharali kəndinə böyük bir palçıq sürüşməsi düşüb, bu da yaşayış məntəqəsi boyunca ani qalıq və su axınına səbəb olub.”

Dharalinin yerləşdiyi Uttarkashidə baş verən sel hadisələri, çərşənbə axşamı yerli vaxtla təxminən 13:30-da (GMT 08:00) şiddətli yağışla, yəni "buludpartlayışı" ilə tətiklənib, bu da Kheerganga çayının daşmasına səbəb olub.

Hindistan Meteorologiya Departamenti (IMD) yaxın günlərdə də güclü yağışların davam edəcəyi barədə xəbərdarlıq edib.

Buludpartlayışı Nədir?

Bir buludpartlayışı qısa müddətdə böyük həcmdə yağış gətirən şiddətli leysandır. O, tez-tez şimşək və dolunun müşayiəti ilə baş verir və sel daşqınlarına səbəb ola bilər.

İstənilən vaxtda buludlar Yer səthinin təxminən 70 faizini əhatə edir. Buludpartlayışları adətən böyük miqdarda su ehtiva edən kumulonimbus buludları ilə əlaqələndirilir.

IMD qeyd edib ki, son 24 saat ərzində Hindistanın şimal-qərbində, o cümlədən selin baş verdiyi Uttarakhandda 21 sm (8,3 düym) və ya daha çox həddindən artıq yağıntı qeydə alınıb – bu, IMD-yə görə buludpartlayışı kimi təsnif edilməsi üçün tələb olunan saatda 10 sm (3,9 düym) yağışdan daha çoxdur.

Buludpartlayışları 20-30 kvadrat kilometr (7,7-11,6 kvadrat mil) kimi kiçik coğrafi ərazilərdə baş verməyə meyllidir.

İqlim Dəyişikliyi Və Fəlakətlər

Böyük ölçüdə dağlıq və tez-tez qeyri-sabit relyefə malik olan Uttarakhand mussonla əlaqəli daşqınlara meyillidir. Dharali kəndi Harsil və Gangotri kəndləri arasında Himalay dağlarında yerləşir.

Himalay bölgəsinin kövrəkliyi nəzərə alınmaqla, Uttarakhand iqlim dəyişikliyinə xüsusilə həssasdır. “Fəlakət Riskinin Azaldılması üzrə Beynəlxalq Jurnal”da dərc olunan bir araşdırmaya görə, o, xüsusilə həddindən artıq yağıntılara, buludpartlayışlarına, sel hadisələrinə və çox soyuq hava dövrlərinə (soyuq dalğalara) məruz qalır.

Həmin araşdırma göstərib ki, yüksək bölgələrdəki rayonlar hava ilə bağlı və iqlim dəyişikliklərinə uyğunlaşa bilmədikləri və bu ərazilərdəki ekosistemlərin belə dəyişikliklərə daha həssas olması səbəbindən bu təsirlərə daha çox məruz qalırlar.

Mütəxəssislər qlobal istiləşmənin dağ temperaturlarını qlobal orta göstəricidən daha sürətli artıracağını bildirirlər.

Uttarakhanda tarixən təsir etmiş fəlakətli daşqınlar, artan temperaturlar buzlaqların əriməsini sürətləndirdiyi üçün daha da yayılacaq. Dharaliyə ən yaxın buzlaq olan Gangotri buzlağı buna nümunədir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Mühit Proqramına görə, Himalay dağlarında artan temperaturlar nəticədə buzlaqların ölçüsünü azaldacaq, bu da kənd təsərrüfatı, insanlar və enerji sistemləri üçün suyun uzunmüddətli mövcudluğunu azaldacaq. Bu həm də buzlaq əriməsi zonalarının su və ya torpaqla əvəz edilməsi səbəbindən daha çox günəş enerjisinin udulmasına – qlobal istiləşmənin təsirlərini sürətləndirməyə – səbəb olacaq, çünki mövcud buzlaqlar tərəfindən əks olunan işığın miqdarı azalacaq.

24 saat