Nazirin sözlərinə görə, bu dəstəyin əksəriyyəti, yəni 1,629,600 ədəd ENV FAME-II sxemi vasitəsilə həyata keçirilib. Ondan əvvəlki FAME-I sxemi isə 2015-2019-cu illər arasında 255,305 nəqliyyat vasitəsinə dəstək göstərmişdi.
Sələfi FAME-I sxemindən daha genişmiqyaslı olan FAME-II, elektrik nəqliyyat vasitələri bazarında əhəmiyyətli bir irəliləyişə səbəb olub. Bu, hökumətin davamlı nəqliyyat həllərinə olan sadiqliyini nümayiş etdirir.
## Elektrik Nəqliyyat Vasitələri üçün İnfrastrukturun GücləndirilməsiHökumət, həmçinin FAME-II çərçivəsində 9,332 ədəd ictimai enerji doldurma stansiyası (İEDS) üçün 912,5 milyon rupi vəsait ayırıb. İyun ayının sonuna olan məlumata görə, ölkə üzrə 8,885 enerji doldurma stansiyası quraşdırılıb.
Bu sxemlər, 2-ci və 3-cü səviyyəli şəhərlər də daxil olmaqla, bütün ölkə ərazisinə aiddir və tələbin yaradılması, yerli texnologiyanın inkişafı və sıfır emissiyalı nəqliyyat vasitələri (ZENVs) üçün istehsal dəstəyi vasitəsilə elektrik və hibrid nəqliyyat vasitələrinin qəbulunu sürətləndirməyi hədəfləyir.
## FAME Sxeminin TəfərrüatlarıVarma əlavə edib ki, FAME-I çərçivəsində təxminən 520 enerji doldurma stansiyası üçün 43 milyon rupi büdcə ayrılıb.
FAME proqramı, Milli Elektrik Mobilliyi Missiyası Planı (NEMMP) 2020-nin bir hissəsi olaraq 2015-ci ildə istifadəyə verilib. FAME-I 2019-cu ildə başa çatarkən, FAME-II 2019-dan 2024-cü ilə qədər aktiv olub və məqsədi güclü bir EV ekosistemi yaratmaq və COP 21 çərçivəsində Hindistanın emissiya azaldılması öhdəliklərinə uyğunlaşmaqdır.
Oxucu Şərhləri
Bundan əlavə, FAME sxemlərinin uzunmüddətli maliyyə davamlılığı və ölkənin ümumi enerji ehtiyaclarının ödənilməsi ilə uyğunluğunun araşdırılması vacibdir. Elektrik enerjisi istehsalının özü ətraf mühitə mənfi təsir göstərə biləcəyi üçün ENVlərin həqiqi ətraf mühitə təsiri, elektrik enerjisinin mənbəyindən asılıdır.
Beləliklə, sual ortaya çıxır: FAME kimi hökumət təşəbbüsləri nəqliyyat sektorunda davamlı və ədalətli inkişafa nail olmaq üçün, nəqliyyat infrastrukturunun bütün əhalini əhatə etməsini və təmiz enerji mənbələrinin inkişafını necə təmin edə bilər?
FAME sxemlərinin uğurlu olub-olmaması uzunmüddətli nəticələrinə bağlıdır. Əgər bu sxem yalnız qısamüddətli dəstəklərə yönəlirsə, əvvəlki təcrübələrdə olduğu kimi, uzunmüddətli davamlılıq əldə edilməyə bilər. Səmərəlilik, davamlılıq və ətraf mühitə təsir kimi amillər nəzərə alınmadan əldə edilən kəmiyyət göstəricilərinin (1,88 milyon ENV-yə dəstək) öz-özlüyündə müsbət nəticə olduğunu demək olmaz. Hökumətin bu dəstəyi davamlı və səmərəli şəkildə idarə etməsi və uzunmüddətli iqtisadi və ekoloji təsirlərini diqqətlə izləməsi vacibdir. Əgər bu sahədə şeffaflıq və məsuliyyətlilik tam olaraq təmin edilməzsə, FAME sxemi keçmişdə baş verən səhvlərin təkrarına gətirib çıxara bilər.
Lakin, gəlin məsələnin başqa bir tərəfini də nəzərə alaq. 1,88 milyon ədəd ümumi avtomobil bazarının nə qədər hissəsini təşkil edir? Bu rəqəm, ümumi avtomobil satışları fonunda nə qədər əhəmiyyətli bir artım göstərir? Dəstək miqdarı və dəstəyin yayılmasının sürəti nə qədərdir? Bu suallar cavablandırılmadan, FAME sxemlərinin effektivliyini tam qiymətləndirmək çətindir. Çünki sadəcə verilən dəstək sayı, həqiqi təsirin tam göstəricisi deyildir. Daha ətraflı məlumatlar olmadan, həqiqi irəliləyişi dəqiq ölçmək mümkün deyil.
Lakin, gəlin məsələnin başqa bir tərəfini də nəzərə alaq. 1,88 milyon rəqəmi, Hindistanın ümumi avtomobil bazarının nə qədər kiçik bir hissəsini təmsil edir? Bu dəstək proqramlarının həqiqətən kütləvi qəbulu sürətləndirməkdə nə dərəcədə effektiv olduğunu qiymətləndirmək üçün bu rəqəmin ümumi avtomobil satışları ilə müqayisə edilməsi lazımdır. Eyni zamanda, dəstək proqramlarının əhatə dairəsinin genişliyi və ədalətli paylanması da araşdırılmalıdır. Bəlkə də bu dəstəklərdən faydalananlar əsasən yüksək gəlirli sinifə aiddir və bununla da sosial bərabərsizlik problemi dərinləşir? Yəni, əslində bu rəqəm əldə edilmiş nailiyyətinmi, yoxsa hədəflənmiş miqyasın kiçikliyininmi əksini təsvir edir? Daha ətraflı təhlil olmadan, rəqəmin təkbaşına müsbət bir nəticə kimi qəbul edilməsi tələsik bir nəticə ola bilər.
FAME sxeminin bu nöqsanlardan azad olub-olmadığı və ya uzunmüddətli davamlılığının necə olacağı hələ də mübahisəli bir məsələdir. Əlbəttə ki, 1,88 milyon ENV-yə verilən dəstək rəqəmi təsir edici görünür, ancaq bu rəqəmin keyfiyyətinə və həqiqi təsirə dair daha dərin təhlil lazımdır. Məsələn, bu dəstək əsasən hansı növ elektrikli nəqliyyat vasitələrinə verilib? Ətraf mühitin qorunması baxımından nə qədər effektivdir? Bu sxemin uzunmüddətli iqtisadi davamlılığı hansı amillərə bağlıdır? Bu suallar cavablandırılmadan, FAME sxeminin tam təsirini müəyyənləşdirmək çətindir.
FAME sxemlərinin müvəffəqiyyəti bir sıra amillərdən, o cümlədən dəstək miqdarının kifayət qədər olmasından, infrastrukturun inkişafından və texnologiyanın mövcudluğundan asılıdır. Məqalədə bu amillərə toxunulmayıb. Əgər FAME sxemləri uzunmüddətli perspektivdə ətraf mühitin qorunmasına və davamlı nəqliyyatın inkişafına əsl töhfə vermək istəyirsə, sadəcə dəstək miqdarının artırılması kifayət etməyəcək. Proqramın uzunmüddətli təsirlərinin qiymətləndirilməsi və ehtimal olunan mənfi nəticələrin minimuma endirilməsi üçün daha geniş təhlillərə ehtiyac var. Davamlılığın təmin olunması üçün əlavə tədbirlər görülməlidir. Bu tədbirlərə uzunmüddətli maliyyələşdirmənin təmin edilməsi, şəffaflıq və hesabatlılığın gücləndirilməsi daxildir.
Eyni zamanda, bu dəstək yalnız "dəstək" olaraq qalmamalıdır. Uzunmüddətli davamlılığın təmini üçün, elektrik nəqliyyat infrastrukturu (şarj stansiyaları, enerji qaynaqlarının davamlılığı), batareya istehsalının yerlilaşdırılması, və təkrar emal sistemlərinin yaradılması kimi məsələlər də eyni ciddiliklə həll olunmalıdır. Əks halda, qısamüddətli dəstəklər yalnız məhdud miqyaslı nəticələr verəcək və geniş iqtisadi və sosial dönüşümə töhfə verməyəcəkdir.
Maraqlıdır ki, bu dəstək siyasətinin uzunmüddətli ətraf mühit və iqtisadi təsirləri dəqiq necə qiymətləndiriləcək və gələcək siyasət qərarlarına necə təsir edəcəkdir?
Şərh Yaz